Istorijat Rumunskog Radija

Početci

România Internațional, 10.11.2019, 19:39

Prvi eksperimentalni programi radija emitovani iz Rumunije za inostranstvo su bili muzički programi. To je bilo 1927-me, godinu dana pre osnivanja Nacionalnog radija.

U jednoj bukureštanskoj zgradi iz 19- tog veka, u kojoj danas funkcioniše Muzej rumunske književnosti, 20- tih godina proššlog veka funkcionisao je Univerzitetski elektrotehnički Institut. Istoričar Eudžen Denize, veoma dobar poznavalac evolucije rumunske radiofonije, kaže da je u laboratorijama ovog instituta 1927-me izgradjena rumunska radio stanica, sa jačinom od 200 W, i koja je funkcionisala na talasnoj dužini 280 metara. Ova je bila već treća rumunska eksperimentalna stanica, ali su ovoga puta emisije najavljene na engleskom, francuskom, nemačkom i italjanskom jeziku. Emisija se čula na razdaljini od oko 1000 kilometara, i van granica Rumunije, u Evropi i na Bliskom Istoku. “Posredstvom ove radio stanice, po prvi put su se pred mikrofonom našli umetnici Rumunske opere, prenošeni su koncerti Rumunskog Ateneuma, i u zimi iste godine i simfonije Betovena”- pisao je Denize.

Može se reči da je 1927-ma godina je krstenica eksperimentalnih programa Rumunije za inostranstvo.

Iako nije bila zvanična, radio stanica Elektrotehničkog Instituta je emitovala pretežno za slušaoce iz drugih zemalja i imala i tehnički kapacitet da dopire do njih.

Evidentno, radio komuniciranje nije bilo ograničeno od početka, izuzev tehničkih “granica” koje su zavisile od mogućnosti pokrivanja prostora. Ali je onaj period okončan kada su diktatorski režimi otkrili brujanje, lažnu i neprijateljsku propagandu.

U medjuratnoj Kraljevini Rumunije, prvi zvanični program na rumunskom jeziku emitovan je 1-vog novembra 1928-me godine, sa predajnikom jačine od 400 vata, na talasnoj dužini 401,6 metara. Sedište novog Radiotelefonskog difuznog preduzeća (kako se Radio zvao na početku) bilo je na istoj ulici Generala Bertloa 60- 64, u centru Bukurešta, odakle komuniciramo i danas sa Vama. To je bilo dve decenije nakon instaliranja prvog prijemnika za radiotelegrafiju u Rumuniji, u crnomorskoj luci Konstanca, na jugo- istoku zemlje.

1932-ge godine, emisije su se čule do Novog Zelanda. Dve godine ranije, rumunski konzulat u Palestini je vlastima u Bukureštu dostavio zahteve mnogobrojnih gradjana pomenute zemlje da nacionalni radio u Bukureštu emituje informacije i na francuskom jeziku, da bi se shvatila poruka.

Konkretno, prve emisije Rumunskog Radiodifuznog preduzeća na stranim jezicima, koncipirane su početkom 30-tih godina 20. veka, u cilju informisanja diplomatskog hora u prestonici Rumunije. U svom prvom tomu posvećenom istoriji Rumunskog radiodifuznog preduzeća istoricar Eudžen Denize tvrdi: ”Prve emisije ove vrste emitovane su 1932. godine, i bili su informativni programi na francuskom i engleskom jeziku, bilo je programa na rumunskom jeziku, puštene su takozvane ”minijaturne emisije”, koje su se odnosile na rumunsku specifićnost- kako se ističe u jednom dokumentu iz našeg arhiva. Bile su to kratke informacije na francuskom i engleskom jeziku (citiramo iz jednog dokumenta vremena) “o bogatstvu, ekonomiji, kulturi i stvaralaštvu Rumunije”. Usledile su informativne emisije na italijanskom i nemačkom, emitovane u isto vreme, alternativno sa onima na engleskom i francuskom.

Inače, slušaoci iz inostranstva su narednih godina, istovremeno sa osnivanjem Nacionalnog Radiodifuznog društva, postali tema veoma pažljive analize rumunskih vlasti. Rumunija, kao i ostale zemlje, otkrila je važan instrument da bi se predstavila svetu. Usledile su specijalne večernje emisije posvećene drugim zemljama, počela je razmena programa, a još 1930. periodično su bili emitovana dela rumunskih klasika, specijalno prevedena na francuski, italijanski i nemački jezik.

Ipak, podatci nisu veoma precizni, a sećanja ili čak pisani izvori stvore nejasnu ali fascinantnu sliku idiličnog perioda u istoriji Evrope i sveta, koji posle jednog svetskog rata i stupanja u kontakt sa Sovijetskim Savezom Staljina i Nemačkom Hiltera, nisu još bili suočeni sa strahotama prošlog veka- nacizmom i komunizmom.

Prelistavajući izdanja časopisa “Radiofonija” iz medjuratnog perioda, naši kolege iz Arhiva Rumunskog Radiodifuznog preduzeća konstatovali su da počev od marta 1933. godine u 21 čas po Griniču, iskoristeći činjenicu da su se svoje emisije efektivno čule u celom Sredozemnom bazenu, u Nemačkoj, pa čak i Australiji, Rumunsko radiodifuzno preduzeće je počelo da emituje dva puta nedeljno emisiju “za informisanje inostranstva”.

Utorkom ona je bila emitovana na franucskom, a petkom i kasnije četvrtkom, na nemačkom jeziku.

Bile su uglavnom konferencije o umetničkom životu, turističkoj ponudi, i ponekad o ekonomskim mogućnostima Rumunije. Prvu konferenciju na francuskom, “Umetnički život Rumunije” emitovana 21.marta 1933., održao je profesor Aleksandru Busujočanu. Konferencija na nemačkom jeziku o

književnom životu Rumunije održao je 24. marta 1933. Paul Zarifopol. Usledile su sa kraćim ili dužim pauzama, konferencije o velikom rumunskom pesniku Mihaju Emineskuu, o romanu ,,Pobuna” Livijua Rebreanua, o vizantijskim spomenicima u Rumuniji, rumunskom peizažu, narodnoj poeziji, banjsko- klimaterskim lečilištima, Maloj Antanti, privrednim vestima, pozorištu i slikarstvu, dvorcima u Rumuniji, Bukureštu, rumunskim brdima i nizijama, itd.

U avgustu 1933., u jednom pismu gopodina Johna Hardija iz Škotske, potvrdjen je dobar prijem emisija, koje su počele najavom ,,Eksperimentalni Radio Bukureššt”. Shodno drugim izvorima, prva poruka koje je rumunski radio primio bi bila sadržana u pismu koje je stiglo iz Egipta”.

Iz Italije se po prvi put javio gospodin Oskar Laurenti 1934.: bio je iz Napulja i nije pisao na italijanskom, već na francuskom jeziku. On je izrazio entuzijazam prema načinu interpretacije opere ,,Lučija od Lamermura” i tražio je detalje u vezi sa stanicom koja je emitovala program. Kako proističe iz časopisa “Radio Istina” br. 349, od 1935. uveče je emitovano od 23’45” po rumunskom vremenu “Žurnal za inostranstvo” na francuskom i nemačkom.

Postoji čak telefonski snimak jednog slušaoca: osamdesetgodišnjeg profesora Luidžija Menguzija iz Padove, koji je pre 5 godina izjavio: “Slušam ove programe još od 1938. Bili su večernji dnevnici na francuskom jeziku, emitovani uveče na kraju emisije”.

Jedan važan datum po rumunsku radiofoniju za inostranstvo je 12. februar 1939., kada je počelo emitovanje složene emisije o Rumuniji za Ameriku, o kojoj se u časopisu “Radio Universul” tvrdi da je koncipirana kao “propagandno sredstvo povodom učešća Rumunije na Svetskoj Izložbi u Njujorku. U program su ukljuečni izmedju ostalog “Rumunska rapsodija” Džordža Eneskua, jedna narodna pesma u izvodjenju naše čuvene pevačice Marije Tanase, orkestar pod dirigentskom palicom slavnog Grigoraša Dinikua izvodeći jedno kolo, zatim rumunske narodne pesme u izvodjenju Valentine Krecoju Tasijan i G. Foleskua.

U izdanju od 19. februara 1939. časopis “Radio- Adevarul” ocenjuje da emisija je “epohalni dogadjaj”. U emisiju su bili uključeni intervijui i muzika, a američke stanice su je prenosile. Ne posedujemo snimak, ali se u Zlatnoj Fonoteci nalazi snimak sa pesmama Marije Tanase, koja je pevala u toj emisiji.

Prva potvrda o prijemu jedne emisije Radija Bukurešta na engleskom jeziku u Sjedinjenim Američkim Državma datira od februara 1939. i smatrana je danom rodjenja rumunske radiofonske proizvodnje za slušalačku publiku s one strane okeana.

Partnerstvo u interesu rumunske države

Programi na stranim jezicima uvodjeni su na osnovu vladine inicijative. Iako Rumunsko Radiodifuzno preduzeće je bilo mešovito društvo sa 60% državnog i 40% privatnog kapitala, u Upravnom Odboru i Rukovodećem Komitetu, najvažnije odluke su usvojene u zavisnosti od interesa rumunske države. Ove emisije su uvodjene sa ciljem da se inostranstvu predstave rumunske stvarnosti, rumunska kultura, i dogadjaji zabeleženi u Kraljevini Rumunije. One su bile vladina inicijativa i imale za cilj bolje upoznavanje inostranstva sa našom zemljom.

Istoričar Eudžen Denize ističe namenu emisija za inostranstvo: “U celini, emisije na stranim jezicima imale su dosta značajno mesto u programskoj šemi Rumunske Radiodifuzije u medjuratnom periodu, do izbijanja rata imale su raznovrsni karakter, s osnovnim ciljem da informišu inostranstvo o rumunskim stvarnostima. U trenutku izbijanja rata postale su pretežno propagandističke emisije, a nakon što je Rumunija ušla u rat one su jasno jasno podržavale rumunska vojna dejstva na istočnom frontu”.

Rezultati novinarske aktivnosti

Sadržaj emisija za inostranstvo sastavljen je po modelu inostranih radio stanica, naročito francuske i engleske. Eudžen Denize precizira da još od početka emisije za inostranstvo sadržale su originalne materijale, dakle nisu bile samo obični prevodi emisija za domaću javnost. One su bile sinteze rumunskih dogadjaja, političke, ekonomske i sportske vesti. Predstavljeni su odnosi Rumunije sa drugim zemljama, ali i kulturni dogadjaji. ”Ove su se emisije dosta teško čule u inostranstvu, tvrdi Denize”. Emisije na francuskom, engleskom, nemačkom i italijanskom jeziku su pre rata emitovane na srednjim talasima, dakle njihov uticaj na inostranstvo je bio mali. Nešto kasnije, kada je počela aktivnost jedna stanica koja je emitovala na kratkim talasima, uspelo se da se emituje dosta daleko. Ali od statistika Radija iz perioda 38.- 40. Godine mnoge zone Evrope nisu bile pokrivene. Emitovano je iz severne zone prestonice, iz Banease, na talasima 34,2 metra, ali predajnik nije uspeo da pokrije ceo evropski prostor. Ipak, prijem ovih emisija bio je veoma dobar u zoni Balkana i na Srednjem Istoku, zahvaljujući reljefu i propagiranju talasa”.

Radio za vreme ,,toplog rata”.

Izbijanje drugog svetskog rata izazvalo je povećanje obima informacija iz Rumunije na stranim jezicima. Sem emisija na francuskom, engleskom, nemačkom i italijanskom, osnovane su emisije na grčkom, turskom, srpskom, ruskom, i kasnije, izmedju kraja leta 1941. do jesen 1942. na ukrajinskom jeziku.

U ratnom periodu, naravno emisije na stranim jezicima imale su posebni propagadni karakter, podržavajući vojna i politička dejstva Rumunije, kao i Sile Osovine, i u prvom redu Nemačke.

Nakon 23. avgusta 1944 godine Rumunija se pridružila Savezničkim Silama, i krajem iste godine osnovana je stanica ,,Dacia Romana” koja je emitovala na 5 jezika: engleskom, ruskom, francuskom, madjarskom i nemačkom. Rat se nije još okončao. Prema odluci Upravnog Odbora, stanica je imala za cilj “da se bori za prisutpanje Rumunije Ujedinjenim Nacijama, da predstavi ekonomsku obnovu i demokratizaciju zemlje”.

Studije sa ulice Generala Berthloa bile su uništene u nemačkom bombardovanju. Emisije su privremeno emitovane iz bližnje gimnazije “Sveti Sava”. Za stanicu “Dacia Romana” tada je obezbedjena oprema i izgradjen studio u svećanoj dvorani gimnazije.

Radio za vreme ,,hladnog rata”

Komunistički režim ustoličen pribegavanjem sili je bolno obeležio istoriju Rumunske Radiodifuzije. Pod znakom ”hladnog rata” koji se vodio istočno od ”gvozdene zavese” ideja propagande je postala odlučujuća, tako da emisije za inostranstvo su postale čisti instrument za dezinformisanje. Ipak, iz programske šeme nisu izostali materijali o kulturi, sportu, rumunskoj muzici.

1946 godine, 21. decembra, osnovana je nova rumunska stanica za inostranstvo “Slobodna Rumunija”. Upravni Odbor precizirao je u epohi, u izveštaju o ovoj vrsti radiofonskih programa: “emisije za inostranstvo predstavile su celom svetu napore rumunskog naroda za demokratizaciju zemlje”. Da se čita “napore za komunizaciju”!

Kao zaključak etape, 1948. godine iz Bukurešta su bili emitovani programi na francuskom, engleskom, ruskom, srpskom i nemačkom jeziku.

Da se vratimo pola veka unazad

Kako su evoluirali rumunski radio-programi za inostranstvo na različitim jezicima? Sećanja kolega, sa desetinama godina iskustva, napisano pamćenje u Arhivu Radija, ali i magnetofonski snimci Zlatne Fonoteke Radija Rumunija, bile su nam nezaobilazne da bi što tačnije sastavili istoriju emisija za inostranstvo koje su proizvedene u Bukureštu.

Prva emisija na rumunskom jeziku za inostranstvo emitovana je 10. jula 1950. godine na kratkim talasima, paralelno sa stanicom “Slobodna Rumunija”, koja je emitovana takodje na kratkim talasima. Obe emisije trajale su po 30 minuta, dok se kasnije pojavljuje i “Rumunska Emisija za SAD”. Bila je to ustvari geografska diversifikacija, jer je najbrojnija rumunska emigracija bila ona u SAD-u. 15. Decembra 1955. godine, ovaj program se emituje paralelno sa “Glasom Otadžbine”, kako je kasnije nazvana emisija na rumunskom jeziku, osnovana 1950. godine. Ovom miniredakcijom je rukovodio iskusni novinar Leon Saraceanu. Značaj koji je pridat emisiji “Glas Otadžbine” dokazuje i čitanje bloka vesti , od strane dva zlatna glasa rumunskog radija, Mihaja Zire i Marčele Rusu. Rumunska redakcija, kažu nam tadašnji posmatrači, sakupila je najbolje novinare Rumunskog Radiodifuznog Preduzeća, u pokušaju režima da humanizuje propagandu.

Reč je o politici koja je jasno usmerena na rumunsku emigraciju, koja je neprijateljski bila raspoložena prema komunističkom režimu, ali u vezi sa kojom su se zvaničnici nadali da će je bar delimično zbližiti sa novom Rumunijom. Osniva se tada Rumunski Komitet za Repatrijaciju, sa sedišštem u Istočnom Berlinu, čiji je predsednik bio general Kreculescu, iz stare rumunske armije. Postojao je i bilten “Glas Otadćbine”, koji se masivno delio u inostranstvu, čija je redakcija bila u Bukureštu.

12. aprila 1958. godine “Rumunska Emisija za SAD” ujedinjuje se sa “Glasom Otadžbine”, koja je geografski imala razne programe, za Zapadnu Evropu i za SAD.

Istorijat Francuske Redakcije posle drugog svetskog rata otpočeo je sa gospodjom Andre Fleuri, koju su i naši slušaoci imali priliku da čuju i koja se uspokojila kada je navršila 100 godina i 5 meseci. Neki od onih koji su radili u francuskoj redakciji Radija Bukurešta, nastvaili su svoje karijere u velikim svetskim radio stanicama poput Radija France, RFI-a i Slobodne Evrope. Elena Murgu i Alen Parui su samo dva primera.

Engleska Redakcija počela je da emituje posle drugog svetskog rata zahvaljujući bračnom paru Editu i Maksu Eisingeru, koji su šškolovani u Engleskoj, zatim i poznatoj novinarki i čoveku iz oblasti kulture Katinki Ralea. Nakon izvesnog vremena pojavio se još jedan poznat glas, Aleksandru Folea. Početkom šezdesetih godina, glavni urednik bio je Eudžen Preda, prvi generalni direktor Rumunske Radiodifuzije posle pada komunizma 1989.godine. Moraju se napomenuti izvršni intervjui Katinke Ralea sa piscima Saulom Bellowom, Williamom Saroyanom, Alvinom Toflerom, Irisom Murdochom, sa muzičarima Yehudijem Menuhinem i Arthurom Rubinsteinom, sa vajarem Henryem Mooreom kao i sa političarima Margaret Thatcher i Edwardom Kennedijem.

Pedesetih godina Radio Bukurešt je imao i emisije na ruskom jeziku za sovjetsku armiju i njihove eksperte. Povlačenjem Sovjetske Armije u drugoj polovini pedestih godina, ove su emisije ukinute.

Istovremeno, je otpočela i razmena programa sa Radio Moskvom, slična onoj sa stanicama iz država komunističkog bloka. Bili su to programi koji su realizovani u Bukureštu, koji su poslati u Moskvu gde su emitovani dva puta nedeljno.

1975. godine u okviru Redakcije Emisija za Inostranstvo, osnovana je Ruska Redakcija, čija prva emisija je emitovana na kratkim talasima 15. decembra iste godine. Rumunija je postala na ovaj način, prva država Varšavskog Ugovora, koja je imala emisiju koja je direktno dospevala do ruskog slušaoca, bez ikakvog filtera u Moskvi. Onda se Rumunija udaljila od Sovjetskog Saveza, pogotovo na spoljnopolitičkom i ekonomskom planu, tako da su sovjeti bezuspešno pokušali da ubede Bukurešt da odustane od takvih emisija.

Nemačka Redakcija je uživala u saradnji nekoliko zvučnih imena: pesnika Alfreda Margula Sperbera I Franza Johannesa Bulhardta, glumice Margot Goetling koja je diplomirala na Pozorišnom Institutu u Beču, izuzetnih spikera i voditelja emisija: Ingrid Kloos, Heidemarie Papp, Otto Schneidera, Erwina Sacher ili Ilse Borce, talentovanih novinara kao što su bili Richard Lang i Juergen Salzer.

Emisija na grčkom jeziku emitovana je prvi put 1950. godine, zahvaljući u prvom redu grčkim gradjanima koji su bili i političke izbeglice: Jeleni Papadopulos, Panasu Panaitopoulosu, Egonu Steindleru i Filareti Folea.

Emisija na Hebrajskom jeziku osnovana je 1950. godine u okviru programa za nacionalne manjine. Tek naredne godine, 1951. prelazi u Redakciju Emisija za Inostranstvo. Emisija je ukinuta 1955. godine, prema nekim izvorima, dok nam je istoričar Eudžen Denize rekao da je emitovana i 1957. godine zajedno sa emisijama na ruskom, engleskom, francuskom, italijanskom, španskom, nemačkom, turskom, persijskom, grčkom i srpskom jeziku.

1952. godine Radio Bukurešt je ponovo počeo da emituje na italijanskom, tri puta dnevno po sat vremena, zahvaljujući Ugu Meroli i Walteru Bencivengi, kao i Florinu Velkuu.

1955. godine emitovana je emisija na portugalskom jeziku. Prvi urednici emisija bili su dvojica portugalaca, u saradnji sa studentkinjom Andželom Mokanuaom. Ekipi se kasnije pridružio bračni par Hoze i Tereza Ramos, koji 1974. godine posle Revolucije Crvenih Karanfila, su se vratili u Portugaliju.

Početak španskog odeljenja situira se oko 15. marta 1955. Prvi urednici su bili Hortensija Roman, politička izbeglica u Bukureštu, nakon španskog gradjanskog rata.

Srpsko odeljenje počelo je sa radom 1956. godine sa sveštenikom Genom Petrovom. Emisija koja je namenjena titoističkom režimu -kako je bio nazvan, transformisana je šezdesetih godina, nakon promene stava Bukurešta, u most rumunsko-jugoslovenskog prijateljstva.

15. jula 1957. osnovana je turska redakcija, medju osnivačima je bila gospodja Melike Roman. Emisija je ukinuta 27. marta 2004. godine zajedno sa emisijama na bugarskom, grčkom, madjarskom i portugalskom jeziku.

17. septembra 1957. se po prvi put čulo “Ovde Radio Bukurešt na persijskom jeziku, zahvaljujući izbegličkoj porodici Sajdija Masuda. U proleće 2000.godine, emisija je ukinuta zbog nedostatka poznavaoca ovoga jezika koji da zamene urednike koji su decenijama bili uz slušaoce.

Emisija na Arapskom jeziku emitovana je prvi put 5. aprila 1961. godine, svoje zlatne dane zabeleživši šezdesetih i sedamdesetih godina, kada je Rumunija vodila politiku zbližavanja sa arapskim zemljama, kao i sa Izraelom, imajući i svoj doprinos u Mirovnom Procesu na Srednjem Istoku.

Danas, polovina urednika su poreklom Arapi, dok ostali su bivši studenti ovog jezika na Univerzitetu u Bukureštu. Medju osnivačima bili su Nader Karajoli i njegova supruga Suleima Saman.

Prezentacioni Bilten rumunske Radio-televizije 1982. godine predstavio je sledeću statistiku u vezi emisija na stranim jezicima Drzavnog Radija, da u odnosu na 1961. godinu povećan je broj časova emitovanja sa 8570 na 10807. Uzelo se u obzir: 2 časa emisije na arapskom, 6,15 na engleskom, 2,45 na francuskom, 1,45 na nemackom, 1 na grčkom, 1 na persijskom, 2 na italijanskom, 1 na potuglaskom, 1,15 na ruskom, 3 na rumunskom, 1 na srpskom, 4,30 na spanskom, 1 na turskom jeziku kao i emisija “Turizam i muzika” na engleskom, francuskom i nemačkom u trajanju od pola sata dnevno.

Slobodan i prijateljski radio

Nakon rumunske antikomunističke Revolucije od 1989. godine, Radio Bukurešt preimenovan je u Radio Rumunija Internacional. Emisije su dobile sasvim drugačije namene, timovi su podmladjeni, okrenuvši se prema budućnosti, ka ponovnom povezivanju Rumunije sa demokratskim svetom i ka obnavljanju svih veza izmedju Rumuna u domovini i onih u svetu, koje su brutalno ili namerno prekinute, uz promovisanje nepoverenja od strane totalitarnog režima.

U desetoj deceniji dvadesetog veka, u okviru Radija Rumunija Interncional, stvorena su tri kanala – Rumunija Uživo namenjen Rumunima u dijaspori, Otvoreni Radio na arapskom, kineskom (redakcija osnovana 1999.godine), engleskom, francuskom, nemačkom, italijanskom, portugalskom i španskom jeziku i kanal Radio Mostovi, čiji su programi bili namenjeni susednim državama na bugarskom, madjarskom, ukrajinskom jeziku (redakcije koje su osnovane posle 1990. sa željom bolje komunikacije sa susedima), kao na grčkom, turskom, ruskom i srpskom jeziku. 1991. godine osnovana je i redakcija na arumunskom dijalektu.

Nove emisije na stranim jezicima, novi mostovi prijateljstva

23. marta 1991.godine Radio Rumunija Internacional počeo je da emituje programe na arumunskom dijalektu, a program je bio namenjen našoj arumunskoj braći sa Balkana i šire. Time je ponovo započela jedna duboka duhovna veza, prekinuta sticajem okolnosti starijih ili novijih vremena.

Emisije na madjarskom jeziku su debitovale 14. avgusta 1993.godine iz potrebe dveju zemalja, Madjarske i Rumunije, da prevazidju zajedničke postojeće probleme, pretežno istorijske, u cilju izgradnje zajedničke evropske i evroatlantske budućnosti ovih dveju bivsih komunističkih zemalja . RRI je poslednji put emitovao emisiju na madjarskom jeziku 27. marta 2004. godine, s obzirom da su se izmedju ovih dveju država, vremenom, uspostavili i drugi oblici mnogo direktnije komunikacije, a granice rastopile.

Emisije na ukrajinskom jeziku su emitovane iz Bukurešta u kontekstu poslednjeg svetskog rata, ali je pravi rodjendan emisija na ukrajinskom 25.septembar 1994. godine. Navršavaju se dakle 10 godina. emisija na jezicima naših suseda sa kojima smo imali i imaćemo i dalje puno zanimljivih tema za razgovor.

Emisije na bugarskom jeziku su emitovane 1. decembra 1995. godine, u kontekstu demokratskih evolucija Rumunije i Bugarske posle pada komunizma, i namenjene su bile zbližavanju dveju zemalja, ojačanju odnosa izmedju Rumuna i Bugara i boljem uzajamnom upoznavanju. Poslednja emisija RRI za Bugarsku emitovana je 27. marta 2004.

1.oktobra 1999.godine RRI je počeo da emituje na kineskom jeziku. Ekipa je saradjivala sa kineskim stručnjacima koji borave u Rumuniji, a veliki doprinos u profesionalnom usavršavanju su imali stručnjaci u kineskom jeziku- Yang Shunksi, bivši profesor rumunskog jezika na Univerzitetu u Pekingu, kao i kolege sa Radija Kina Internacional- odsek na rumunskom jeziku – Li Jiayu i Shen Qinchen.

Pogledi ka budunosti

2004. predstavila je za RRI godinu relansiranja i promene mesta na na medjunarodnom radiofonskom tržištu.

Radio Rumunija Internacional je reorganizovan u dva kanala za inostranstvo- RRI 1 koji emituje nonstop emisije na rumunskom jeziku i arumunskom dijalektu i RRI 2 koji emituje na deset stranih jezika. To su arapski, kineski, engleski, francuski, nemački, italijanski, srpski, španski, ruski i ukrajinski.

U skladu sa odlukom Upravnog odbora Rumunskog radiodifuznog preduzeća krajem marta 2004. Prekinute su emisije RRI na bugarskom, grčkom, madjarskom, portugalskom i turskom jeziku a osnovana je Multimedijalna Grupa koja se bavi radio- proizvodnjom na Internetu i medjunarodnim radiofonskim koprodukcijama u partnerstvu.

Istovremeno, pomenuta dva medjunarodna kanala Radija Bukureššta su počela diversifikaciju formula za prenošenje informacija.

Do početka 2004. koristili smo tradicionalne kopnene odasiljace na kratkim talasima, na Internetu (formula Real Audio, Direct Streming) i preko Satelita Hotbird 5 za Evropu i Mediteranski bazen. Svima ovima se pridodaju, počevši od 1. januara 2004. reprize odredjenih programa na engleskom, francuskom, nemačkom, ruskom i rumunskom jeziku preko medjunarodne mreže World Radio Network (WRN), i na srednjim i ultrakratkim talasima iz zona za koje emitujemo, a za Sjedinjene Američke Države i preko mobilne telefonije (program na engleskom jeziku). Istovremeno je razvijen sistem dupleks emisija kao i komuniciranje sa vama, slušaocima RRI 1 i RRI 2, posredstvom našeg sajta na Internetu. Od ovog leta (2004.) naši programi na rumunskom jeziku se čuju i u Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi i preko Satelita TEISTAR 5.

RRI 1- “Rumunija uživo”

Kanal RRI 1 predlaže svaki dan, počevši od marta 2001. pod geslom “Rumunija Uživo’’ sintezu programa koje realizuju glavni novinski departmani Rumunskog Radiodifuznog preduzeća. Sinteza je emitovana non stop preko satelita, na Internetu (Real Audio), kao i na kratkim talasima (prema Centralnoj i Zapadnoj Evropi, odnosno Israelu) pet sati dnevno.

RRI 1 emituje svaki dan non- stop programe na rumunskom jeziku, kao i tri emisije u trajanju od po 30 minuta na arumunskom dijalektu, što znači ukupno oko 9300 sati godišnje.

RRI 2- “Radio mostovi”

Kanal RRI 2 realizuje i emituje programe na deset stranih jezika: na arapskom , kineskom, engleskom, francuskom, nemačkom, italijanskom, srpskom, španskom, ruskom i ukrajinskom jeziku, što znači ukupno 25,5 sati dnevno. Drugim rečima, preko 9300 sati godišnje.

Zajedno 775 dana…godišnje

Prema tome, zajedno sa vama smo na kratkim, srednjim i ultrakratkim talasima, ali i preko satelita, Interneta i drugih sredstava za informisanje, oko 51 čas dnevnog radiofonskog programa, što pretpostavlja preko 18.600 sati radiofonske proizvodnje u 12 meseci. Tačnije receno, 775 dana … godišnje!

Istorija prijateljstva bez granica

Cela priča rumunskih emisija za inostranstvo ne bi postojala bez našeg uredničkog truda koji je stigao u vaše domove i naročito ako ne bi se naš trud isplatio.

Dokaz da vam se dopadaju naše emisije jeste i činjenica da ste uvek u velikom broju učestvovali u našpšim konkursima koje smo organizovali zadnjih 10- 12 godina. Da li je reč o Maramurešu, Bukovini, Delti Dunava, zoni Ardješa, Aradu, Nasaudu, Goržu, ili o potpunom Pomraćenju Sunca 1999. godine, vaši odgovori na pitanja naših konkursa dokazali su da ste zaista zainteresovani da saznate što više informacija o našoj zemlji, istoriji i ljudima Rumunije.

Dobitnici nagrada, koji su imali priliku da borave u Rumuniji- naši priajtelji iz brojnih zemalja- Nemačke, Sjedinjenih Američkih Država, Francuske, Rusije, Brazila, Italije, Irske, Ukrajine, Belgije, Srbije I drugih zemalja, došli su kao slušaoci RRI i, bez izuzetaka, otišli su kao prijatelji Rumunije, a priča ovog solidnog prijateljstva se nastavlja.