Ženska predstavljanja u rumunskoj umetnosti

Ion Puican, 02.04.2022, 18:30

U lepom prostoru Nacionalnog muzeja Kotročenj u Bukureštu organizovana je izložba posvećena ženi i duhu proleća. O onome šta okuplja izložba i o tome kako je zamišljena, razgovarali smo sa kolekcionarom, istoričarem umetnosti i kustosom izložbe Kosminom Nasujom:

Izložba Ženska predstavljanja u rumunskoj umetnosti“ ima i podnaslov: Iz zbirki članova Rumunskog društva kolekcionara umetnosti i iz kolekcije Nacionalnog muzeja Kotročenj“. Dakle, koncept je takav da okuplja umetnička dela, kako iz privatnih kolekcija, tako i iz nasleđa Nacionalnog muzeja Kotročenj, u pokušaju da ih zajedno vrednuje. S druge strane, radovi su prioritetno odabrani od onih koji su bili manje eksponirani, retko viđeni, a neki od njih i pripremljeni posebno za ovu priliku. Kolekcije članova Rumunskog društva kolekcionara umetnosti su vrlo neujednačene, ali dobro orijentisane, tako da pokrivaju ceo XX i XXI vek sa dodatkom nedavnih akvizicija. Imamo u vidu 29 takvih kolekcija za izložbu: Ženska predstavljanja u rumunskoj umetnosti“, koje su nam ovim povodom stavljene na raspolaganje. Naravno, orijentisali smo se prema radovima primerenim muzejskim postavkama i imali smo u vidu privremene prostore Nacionalnog muzeja Kotročenj. U velikoj većini to su slike, grafike i skulpture koje pokrivaju širok vremenski luk s kraja XIX veka i istorijski radovi, koje potpisuju umetnici kao što su Mišu Popp i drugi. Tu su i oni koje nazivamo alogenim slikarima kao što je Trenk ili Volkers koji su u Rumuniju došli da budu uz kralja Ferdinanda na svojim putovanjima radi dokumentisanja, ali i tokom priprema za Rat za nezavisnost. Treba pomenuti i period koji neki kritičari umetnosti nazivaju periodom akademaca, ili kako ga drugi nazivaju period primitivnih rumunskih slikara, tu sam ranije spomenuo Mišua Poppa i druge iz ove generacije, nastavljajući sa radovima koje potpisuju omiljeni i široko poznati slikari kao što su Teodor Aman, Nikolaje Grigoresku, Nikolaje Tonica, Petrašku, sve do savremenog perioda i slikara kakav je Horija Bernea ili vajara kao što su Oskar Han, Milica Petrašku, ili Medrea, to su značajna imena sa manje poznatim radovima ili sa ređe izlaganim radovima.

Kako bi izgledao pregled izložbene trase? Šta može da vidi publika koja će doći na izložbu? Iznova Kosmin Nasuj:

Pregled, naravno, hronološki, može se učiniti da se vidi pripadnost ovih dela različitim značajnim zbirkama tokom vremena, bilo da tu imamo u vidu dela koja potiču iz istorijskih kolekcija, kao što je Tzigara-Samurcas ili dela koja su ponovo ušla u privatni opticaj, nakon što su vraćena iz Nacionalnog muzeja umetnosti Rumunije. Važna dela koja, na primer, nose potpis pomenutog Nikolaja Grigoreskua, koja su bila sastavni deo svih značajnih retrospektiva ovog umetnika, bilo da je reč o onima iz 50-ih ili 80-ih, danas su u ovom periodu dostupni i mogu se videti na izložbi u Nacionalnom muzeju Kotročenj. Naravno, tema žene u rumunskoj umetnosti je obuhvatna.

Stoga smo, s obzirom na srednjovekovne prostore Nacionalnog muzeja Kotročenj, ali i na dostupnost ovih dela iz privatnih kolekcija, sve tematski podelili prema prostorima i preferencijama kolekcionara. Tako se muzejski izložbeni prostor otvara galerijom portreta koja obuhvata, čitav spektar tipova ženskih likova bilo da se hronološki odnosi na portrete kamerom, rađene u pokušaju da se nekako uhvati lik one koja ih je naručila, i koja sada prelazi u sadašnji svet umetnosti kroz radove koji portret transformišu u motiv, bilo da ovaj motiv postaje dodatak naslovu, kao što su Beli šal“ ili Crvena marama“, dela koja praktično više ne donose neki realističan prikaz tog lika, već transformišu delo slikovitim i ekspresivnim izgovorom.

Postoji i odeljak koji je namenjen predstavljanju ženskog lika koji pripada istorijskim ličnostima, nezavisno da li tu pričamo o Eleni Kuza, Kraljici Elizabeti ili Kraljici Mariji, koje su predstavljene u raznim tipologijama i oblicima lepote. Mislim da se u ovim portretima može nazreti ne samo lepota i izražajnost umetničkog viđenja, nego i lepota koja je privukla pažnju umetnicima te su ih ovekovečili na platnima, pa su one postale umetnički motivi.

Drugi odeljak koji se sam po sebi izdvaja jeste ženski akt, koji je bio privilegovan u kolekcijama onih koje je rumunska umetnost zanimala u svim vremenskim periodima. Možemo tako gledati i na kontinuitet u predstavljanjima umetnika, jer postoje motivi koji se ponavljaju i koji su neiscrpni. Takav je na primer ženski akt. Tematika koja se danas može učiniti manje interesantnom sa umetničke tačke gledišta, i deluje kao da je iscrpljen domen, može biti ponovo otkrivena. I, ustvari, izložba ima nekoliko takvih radova i smatramo da može da se pogleda i sa kolekcionarske tačke gledišta, jer možemo sresti i čuvene radove koji su nekada bili glavne zvezde i dodavali rekordne cifre kada su se prodavali na tržištu umetnosti.