România fu, ş-tu 2023, protlu furnizor di produsi petrolieri ti Republica Moldova, aspunu datili țentralizati di Aghenţia Naţionalâ ti Reglementari tu Energheticâ di Chişinâu. Anu, Republica Moldova importă aproapea 1.000.000 di toni di motorinâ, benzinâ ş-gazu lichefiat, pi crișteari cu aproapea 7 proțenti andicra di 2022, ş-avu ași unâ turnari acutotalui a pâzariļei di produsi petrolieri dupâ crizili ți vinirâ arada pandemia di COVID-19 ş-ahurhearea a polimlui tu Ucraina, dzâcu experţâļi tu dumenea energheticâ ți suntu aduși aminti la Radio Chişinâu.
Nai ma di simasíi produs petrolier fu motorina, cu aproapea 75%. Aproapi tutâ benzina importatâ tu Republica Moldova yini ditu Româníi, cata cum şi 70% ditu motorinâ. Arusia, ți eara ma ninti unlu ditu nai ma mărļi furnizori di produsi petrolieri ti pâzarea moldoveneascâ, exportă anu tu Republica Moldova cantitâţ dipu ñiț di motorinâ, maș 1,7% acutotalui.
Pi di altâ parti, chivernisea di Bucureşti lârdzi obligativitatea ti producâtorļi româñi ta s-simneadzâ contracti directi ti vindearea di energhíi electricâ câtâ Moldova, maca va u veadâ zorea. Furnia easti că autoritâţli di Chişinâu pot s-aibâ unâ xichi di energhíi di la țentrala ditu reghiunea separatistâ proaruseascâ Transnistria, ptorlu izvur di petrol.
Presa di Bucureşti bâga oarâ, aoa ș-pțâniu chiro, că interconectarea a ligârutloru di energhíi ș- gazi ditu România ș-Republica Moldova fu un proiectu icunomic şi strateghicu mare ti cari ș-lo borgea Bucureştiul, di cara memorandumul simnatu anamisa di ațeali dauâ vâsilii agiumsi s-hibâ apofasi di Chivernisi. Tu arada a actului normativ adus aminti ma ndzeanâ, s-aspuni că ari unâ mirachi di dauli părțâ ti integrarea ali Republicâ Moldova pi pâzarea di energhíi evropeanâ ș-ti livrarea pi unu chiro lungu di energhíi ditu România câtâ aestu cratu.
Tu dumenea a gazilor naturali, părțâli au tu naeti s-creascâ proiectili ti interconexiunli anamisa di aesti dauâ craturi pritu analizarea a posibilitatiļei di crișteari a capațitatiļei di transportu di gazi naturali bidirecționali, tindearea a conductilor, dezvoltarea a capacitățlor di stocari a gazilor naturali ditu România.
Pârţâli va s-lucreadzâ deadun, tutnâoarâ, ta s-țânâ unu livelu minimu di rezervi di naftâ ș-produsi petrolieri va s-simneadzâ unâ achicâseari bilateralâ ți pruveadi aflarea a spațiilor di depozitari ti adrarea di stocuri di urghențâ ti Republicâ Moldova tu Româníi.
România și Moldova ș-ļia borgea sâ scoatâ tu migdani scupadzļi a Memorandumului dinitea a Comisiļei Evropeanâ ș-dinintea la alti instituții finanțatoari pi livel mondial ta s-ļia pâradz ta ș-umplâ scupadzļi, ama ș-ti consultanțâ di profil.
Autor: Ștefan Stoica
Apriduțearea: Mirela Sima Biolan