Execuţia a Lotlui Antonescu

”Lotlu Antonescu” easti numa sum cari easti cunuscut gruplu di conducători ali Românie anamisa di 1940 şi 1944, atel cari fu giudicat şi condamnat la pideapsa cu moartea tra crimi di polim. Tru ”Lotlu Antonescu” fura mareşalu Ion Antonescu, conducător a statlui, profesorlu di dreptu Mihai Antonescu, viceprim-ministru, Gheorghe Alexianu, guvernator ali Transnistrie, şi genearalu Constantin Vasiliu, comandantul ali Jandarmerie. Anchetat după distituirea dit data di 23 di agustu 1944, Lotlu Antonescu fu condamnat pi 17 di mai 1946 la moarte prit împuşcari, sentinţă executată pi 1 di cirisar 1946.

Steliu Lambru, 04.07.2015, 18:57

Genearalu di brigadă Mircea Herescu fu unu ditru martorl’ii la execuţia a Lotlui Antonescu. Tru 1995 el fu intervievat di Centrul di Istorie Orală dit Radiodifuziunea Română şi pirmitusi ti vidzu atumtea. Tru noaptea di 31 mai catra 1 di cirisar, compania al Mircea Herescu fătea parte dit garda a hapsanil’ei Jilava. Comandantul a lui al’i deadi un ordin telefonic tra s-yina la hapsani tra s-l’ia parti la un evenimentu importantu tra cari nu lo ma multi minutisuri.

Mircea Herescu ş-adutea aminti cum tricu dzua di 1 di cirisar 1946: “A doaua dzua, tahina, cându mi sculaiu, mi dus tru uborlu respectiv tru cari eara mareşalu Antonescu şi alanţa. Al’I salutai, n’ia-apadasira cu tin’ie, şi candu tricui pi nngâ profesorlu Mihai Antonescu, cari lucra, lu vidzui avândalui nascanti carta. Lu ntribaiu “domnule profesor, ti lucraţ”? Şi an’I spusi că lucreadză la una reformă a Nviţămintului. Generalu Piki Vasiliu, cari mi ştea, idyealui, n’I-apandasi cu amabilitate la salut, spus cari escu şi mareşalu Antonescu, după cari, deadun cu locotenentul Petrescu, locţiitorlu politic cari mi ansuţa, ieşii dit zona respectivă şi mi prezentai la comandantul a hapsanil’ei, cari eara colonelu Pristavu.

El an’i spusi că atea dzuua dupu prandzu, dimi pi 1 di cirisar, va s-hba executarea a atilor condamnaţ la pedeapsa capitală. Tru aestu chiro, pi la oara 10 tahina, vini Avram Bunaciu, secretar general a Ministerului di Interne, deadun cu un inspector a curu numa nvitaiu ca eara Gavrilovici, cari feati moeabeti cu comandantul a hapsanil’ei şi apufusira ca la oara 10 atel’I patru condamnaţ s-aibă un ti sa zburasca tru chirolu a curi la si deadi izini s-da telefoane a persoanilor cu cari vrea sa zburasca.”

Mircea Herescu ş-adutea aminti cum tricura ateali dit soni sticuri di kiro dit bana a condamnaţlor, sticuri cari aeşta li tricura deadun cu vrutsl’I a lor:

”Vini nicuchira a mareşalu, n’I-aduc aminti, nviscuta trulae, cu per albu, şi intra tru una gheretă, iu lu adusira şi mareşalu, tra sa zburasca. Voi s-cundil’edzu ca pi cali, di la loclu iu eara udazl’I iu nas eara ncl’is si şi până la ghereta tru cari s-avea ndreapta aestu loc tra zburari, un jandarm dit garda di vigl’eari vini deadun cu mareşalu cu una damca di lilici, trandafili ti al’I li deadi a mareşalui, iara nas li deadi a nicuchiral’ei. Tru aestu chiro, ahurhira nica s-yina şi alti persoane. Vini nicuchira a profesorlui Alexianu, cu atel’I doi cilimean’I, vini fratele a profesorlui Mihai Antonescu, cari eara ofiţer di marină, vini tru uniformă, la generalu Vasiliu vini nicuchira cu hil’ilu.

Cundil’edzu că mareşalu şi cu nicuchira featira moeabeti tu limba franceză. Eara aclo şi un inspector di poliţie cu numa Gavrilovici. După aproapea una sahati, familiile s-trapsira şi condamnaţl’ii fura adusi diznau tru udadzl’I a hapsanil’ei.” Ndridzearea a loclui a unei execuţii şi dizvartearea a l’ei sunt lucri ti nu pot s-hiba agarsiti di varnu ti lo parti la eali.

Aşi cum s-veadi şi tru filmul ali execuţie, atel’i 4 ş-tanura namuzea pana tru ateali dit soni sticuri di bana, lucru confirmat şi di Mircea Herescu:

”Condamnaţl’i fura aduşi la atel’i patru stâlchi, Pi aesta arada di nandreapta na stânga: mareşalu Antonescu, ică Antonescu, Alexianu şi atel dit soni, Piki Vasiliu. Fura ntribaţ desi vor s-hibă ligaţ di stâlpu. Mareşalu nu apruche, nu apruche şi ică Antonescu, nu apruche şi Alexianu, iara Piki Vasiliu cafta s-hba ligat di stâlpu, cu mân’ili dinapoi. Procurorlu u ghivasi apofasea, cundil’indalui ca pi thimel’ilu ali apofasi ti u lo completlu di giudicată a Tribunalu a Popului, va s-hiba executaţ, şi al’I ntriba cari va tra s-hiba ligat la ocl’i.

Mareşalu nu apruche, profesorlu Antonescu idyealui, Alexianu idyea, iara genearalu Vasiliu cafta s-hiba ligat la ocl’i şi fu ligat la ocl’I cu un salu pi hroma bagav. După ti u ghivasi sentinţa, procurorlu deadi cumandu ca sentinţa s-hibă executată. Şi atumtea, şeflu a plutonlui di 28 di gardieni,deadira cumandu ”foc”. La prota salvă cari s-amina, mareşalu cădzu ndzanucl’i, profesorlu Antonescu cadzu pi paltari, Alexianu idyealui cadzu pi paltari, iara generalu Vasiliu, tufichisitu di un gagosu, ama nu mortal, cădzu pi dzanucl’i.

Şi spusi: ”Nica nu muriiu nică”. Atumtea, comandantul a plutonlui s-apruche di mareşalu Antonescu şi l’i-amina un gagosu ica doauă ncap, di cadzu deapoa mareşalu Antonescu pi paltari. Iara la generalu Vasiliu, idyea s-dusi aestu comandantu a plutonlui şi amina, minduescu, tut ncap. După aeasta, vini yiaturlu legistu şi agiumsi pi isapea ca tut condamnaţl’I murira.”

Execuţia a lotlui Antonescu fu un episod a unei istorii cabaia di duriroasa prit cari tricu România nolgica di secolu 20. Un secol prescav, nai ma presav di trta istoria a laolui.