Revolutia di aua si daua suti di an’i
Marius Tiţa, 14.06.2021, 07:35
Putan cunuscuta si, di multi ori, alatusit achicasita, ninti cu doaua suti di an’I s-feati tu Romania di tora, Revolutia al Tudor Vladimirescu.Fu un iventu unic, ti poarta numa a liderlui a ei, personalitati a curi mira, easti una cu cumitia.Tu nchisita di eta XIX-ti, ateali doaua printipati romanesti, Moldova si Muntenia, eara di una suta di an’I tu una hala ciudiioasa.Eara cumandusiti di domn’I di mileti garteasca, yinit di Fanar, dimPoli si adusi di Poarta Otomana.Lucurlu fiscal-icunomic eara sum cumandul a sinferurilor di palteari tut cama multa paradz a turtalor ama si palteari informala ta s-hiba tanut pi scamnu, tu ateali doaua printipati.Tu idyiul chiro, domnul si clasa cumandasitoari pidipsea vasilia si u muldzea cu metdi dit eta di mesi.Aesta armaneari napoi andicra di ascapitata ali Evropa si hala icunomica tut cama greaua dusi la cumitie.S vrea domn’I di aua si scutearea di priscavie a popului, cumitia al Tudor Vladimirescu avu dit ahurhita agiutorlu a marilor chihaiadz dit vecl’ii fumel’ii.
Cumitia ahurhi tu yinar 1821, antroara dupu moartea a atilui dit soni domnu fanariot di Muntenia.Tudor di Vladimir, un bun embur,ma multu pi ligatura cu Viena, s-avea amintata singur rangurli di n’ic chihaie ama si ordinul Samtul Vladimir aparn’I di oltenia iu s-aminta, tu un marsu cata Bucuresti.El avea pandurii olteni, una pareii pi ninga ascheri locala, di autoaprari, ti Tudor u cumandusi tu alumta, contra a turtalor, dit chiroli a polimlor cu arusii, tanuti pi loclu romanescu.Dit ahurhita, Cumitia al Tudor Vladimirescu adusi si proclamatii si acti programatiti, ti apufasescu aopsea sutiala si nationala a minaril’ei.S cafta dumn’ia a nomlui, ndriptati, prucuhii, isihie sutiala. La scurtu chiro, tinirlu Alexandru ipsilanti, hil’iu si nipot di domn’I fanariot di Moldova si Muntenia, cumandar a minaril’ei ti eleferisearea ali Elada, Eteria, ahurhi alumta ti s andridzea di multu chiro.
Dit Arusie, intra tu Moldova si dapoaia tu Muntenia, iu ama s-dizvartea cumitia al Tudor Vladimirescu. Ti ciudie, Arusia ti-l avea ministru dinafoara pi Capodistria, nu eara simfuna cu actiunea ali Eterii ama niti cu cumitia al Tudor.Fortali di ascheri ali Eterii lipsea s-niinteaza ma largu , cata not di Duna, cata Elada acatata di turta, ama Alexandru Ipsilanti cu ligaturli a lui cu domn’I’lii fanariot, tut amana aestu lucru.El deadi cumandu ti vatamarea al Tudor Vladimirescu, si s-alumta cu turtal’ii ti tricura Duna, em tu Muntenia, em agiumsira Moldova.Ascherea fu anachisita di turta Dragasani iara Ipsilanti fudzi Transilvania si si –alasa pareia.Alumta a patriotlor gret s dusi ninti si loara independenta tu 1832.Dupu cumitia al Tudor, turtal’ii bagara domn’i locali.Tu eta XIX vini si eleftizarea di turta si modernizarea a vasiliei romana, di multi parta.
Autor: Marius Tiţa
Armânipsearea: Aurica Piha