Centenar Atanasie Nasta
Scriitori di aieri şi di azâ
Centenarlu a poetlui Atansie Nasta fu gh’irtusit, la 100 di an’i şi unâ dzuâ, tru a treaia dzuâ a meslui ţi him, brumarlu, la sediul a Uniunil’ei a Teatrilor di-tru România, UNITER, aclo iu easte prezIdentu actorlu şi reghizorlu Ion Caramitru, continuatorlu piste an’i a protlui prezidentu a Suţatâl’ei di Culturâ Macedo-românâ di dupu 1990, cându fu reactivatâ veacl’ea suţitatea di la 1880, ama a cure lucru avea dânâsitâ pri-tru an’l’i 1950 di mâhânălu că nu eara pi chefea a reghimlui comunistu carea avea apitrusitâ România mizi ascâpata, diunâoarâ cu năulu adil’iatic a Europâl’ei, di sum ocupaţia nazistâ. Avocatlu Atanasie Nasta, ţi purta di m’ic unâ pleagâ tru suflit faptâ di chirearea a paradislui a locurilor armâneşti di-tru Pindu, mindui ca aestâ patridâ di suflit lipseaşte sâ si toarnâ tru limba ţi nu putem s-u alâsm s-chearâ şi tru care lipseaşte s-nâ spunim tutâ mirachea trâ identitatea a noastrâ nsurinatâ, meditearaneanâ. Cu aestâ minduitâ şi dore ţi nu s-astindze trâ “Grailu a meu di mumâ — di-tru poezia al Geoge Murnu — grailu a meu di tatâ”, avocatlu şi poetlu Atanasie adră la 1975, tru unâ perioadâ tru care lumea armneascâ si turna cătră arâdâţin’ile a l’ei, pri-tru dicţionarlu al Tache Papahagi, liturghierlu comentat ale Matilda Caragiu-Marioţeanu, antologhia armâneascâ al Hristu Cândroveanu, vahi dupu uernechea a ţil’ei di la 1922 al Tache Papahagi, ama şi emisiun’i la radio şi televiziune, em tru România, em a fraţlor a noştri armân’i machiduniţ cum dzâţea nimuritorlu Atanasie Gh’iorgh’iţa tru Iugoslavia (“armân’i dit Armânie şi dit Machidunie”, tra s-dzaţim cum vahi vrea s-fâţea şi Nase Gh’iorgh’iţa, avocatlu şi poetlu Atanasie Nasta adră la 1975 cenaclul ca una patridâ tru grai, cenaclu Studio George Murnu. Dupu 15 an’i, dupu revoluţia ţi arăsturnă comunismul, cenaclul vine şi ndreapse calea trâ intrarea diznou pi lucru a suţatâl’ei macedo-română, reactivatâ şi condusâ tru a daua a l’ei banâ, di dupu comunismu, di Atanasie Nasta, care fu prezidentu 6 an’i, pânâ tru 1996, cându tricu tru bana di daima la 23 di andreu.
Atanasie Nasta s-amintă la 2 brumar 1912, la Grămăticuva, pârinţâl’I a lui eara Ecaterina Pundichi, hil’ia a primarlui di-tru hoara Fetiţa, şi Ion Nasta di Florina, hil’lu a celnicului fârşirot Sterie Nasta şi nicuchira lui, a Sultanâl’ei Nasta.
1920-1926 Atanasie Nasta ş-faţe clasile di şcoalâ tru Gârţie, doil’i an’i di ma nâpoi la Salonic.
1927 Ion şi Ecaterina Nasta si strămutâ tru Cadrilater, cu pârinţâl’i şi aţel’i 9 hil’i, ficiori şi feate a lor, la care tru 1928 si adavgâ Victoria Nasta.
Tru alonar 1936, Atanasie Nasta l’ia licenţa tru Litire şi Filosofie la Universitatea di Bucureşti.
1939 — l’ia licenţa tru dreptu,
1940 — titlul di doctor a Facultatil’ei di dreptu di la Cernăuţi.
Agheazmăciune 1949, Atanasie Nasta si nsoarâ la Bucureşti cu Paula Gabriela Popescu (1928-2008), şi lâ si naşte la 1951 uniclu hil’u a lor, Dan Ion Nasta.
1975, AtanasieNasta faţe eforturi trâ recunoaştirea a Studioului di istorie şi litearturâ dialectal, pi cari-l conduţe pânâ tru duza di-tru sone a banâl’ei, tru 1996.
1981, 1985, Atanasie Nasta publică dauâ volume di sonete, cu numa “Sonete”, tru 1981, şi “Ora de poezie”, tru 1985, la editurile “Albatros”, şi “Cartea Româneascâ” . Anamisa di aeste dauâ apariţii, easte agiutatâ sâ-şi publicâ, aşi cum işişi ea dzâţe tru measjlu a l’ei di comemorare la 100 di an’i, Kira Iorgoveanu Manţu.
Kira Manţu avea intratâ tru Cenaclul “George Murnu” tru 1977:
Mini, atsea ma tinira atumtsea di tuts, intramu tu unâ lumi culturalâ tsi nica nu shteamu câtâ iu va mi minâ…
[…]
Avuiu multi muabets cu Ath.Nasta tu kirolu anamisa di 1977-1986 shi, ma amânatu, dupu 1990. Lu cânâscuiu ca unu durutu armânu, cu suflitlu pliyuitu di nostalghia a Pindului, a Makiduniljei — alâsati shi trâ daima nividzuti.
Mashi unâ ahtari pleayâ tsâ da putearea s-aladz dupu unâ Idhee, dupu unu Yisu… Yislu a lui eara “turnarea tru paradislu armânescu”, unâ turnari culturalâ cari s-poatâ s-u toarnâ “acasâ” limba armâneascâ.
lui atsea ma aleapta -Antribari picurâreascâ“:
Nâ ljartâ, Doamne, aestâ antribari,
Tsi nâ cârti nâ noapti-ntreagâ-n yis:
Hristu Steriu, 20.11.2019, 15:07
Cându-arâiesc cupiili di njiljoari I ma mushat la Tini-n paradis?
Nâ avrâ cu anjurizmi ca di nveasti,
Ca nâ harauâ dultsi nâ pitrundi
Sh-birbiljlji cântâ! O, Tini, Doamne,
Paradislu-a tău macâ nu easti
Un tser ma limbid ca unâ hâryii,
Surin cu izvuri sh-cupii di oi —
Cu munts anălts ca tu Machidunii,
Ahtari paradis nu i trâ noi…”
N’il’ioarle dorm
N’il’ioarle dorm — ma sihie di noi
Somn imir, di prăvdzâ…
‘Nghiseadzâ soare
Sh-m’iurizmâ di iarbâ tâl’iatâ-n livădz…
Adusâ di vimt n’iadzâ-veara.
Unâ cupie di suflite bune;
Fârâ pişmanea di fapte arale —
N’il’ioarledorm rîhate, ca cilimean’l’I,
Vigl’iate di steale.
Maş picurarlu-avdil’iat, şi-aţel sărăcăcean —
Di noapte fac dzuâ,
Ca s-doarmâ nu pot —
Uhteadzâ, uhteadzâ,
Că ninga domnul a lor fârşerot —
Unâ n’il’ioarâ ş-un cane dailean
Vigl’eadzâ, vigl’eadzâ !
Geoghrafie
Di-amarea di tru care da cap soarle —
Trâş munţâl’i iu si-adunâ-aryuş tu doagâ,
Tru loclu aist, vuloagâ cu vuloagâ,
Noi ul câlcăm — cu oile ş-cu n’il’ioarle.
Când n-avina chirolu — ti arnare,
Cu bruma-l’i tu tâmbări şi cu maneile
Noi dipuneam iu suntu lărdz cubeile —
Ma nu-aspârdzeam, ca cetile varvare !
Nâ hârâseam pi tihea-nâ ş-pi oi !
Avearea xen’lor nu zilipsim —
Sh-bilăcă alâsăm ti-agiun’I nâpoi…
Mul’erle nâ mutrea cu-ahântu dor !
Sh-cu săndzile valah ânturusim
Mileţle — pri-iu tricum azbuirâtor…
Acl’imare
Di priste munţl’i-a dorurlor a meale —
C, ma s-avdzai, muşata mea di-n hoarâ,
Se-nalţâ acl’imarea pân-di steale,
Că vrearea acâţă nâpoi s-mi doarâ !
I fisea aoa tru dzua canda-i sârbâtoare, –
Maş pân-la tine — şcretâ, -nfârmâcatâ
Ş-si tinde duşmănoasa dipârtare !
Ţâ aştinui duşec ninga iatac —
Cu chel’i di luchi ş-lilice di pi lunâ,
Şi cu fluiara nu ma ştiu ţi s-fac,
Di-anda tu cheptu-m’i vrearea m’i-arăsunâ !
Trei nopţ, trei munţ va m’i-l’i dipun di-alagă,
S-ti arâchescu cu gion’l’i di altoarâ,
Îmbraţâ să-m’i ti port — ca nâ m’il’oarâ,
La stanea mea, sum frasin’I, dit vuloagâ…
Sus, tut ma-n sus — cu perlu neale-n vimtu,
S-mutrim de-aclo Machidunia vrutâ, –
Di dorlu-a nostru loclu s-hibâ ţimtu:
Noi, dol’i — vâsil’eadz pi lumea tutâ !
Lăi nior
Lăi nior, di piste munţ, Cari di tine i ma-n sus —
Cu furtun’ile când ti-alumţ,
Ruzvuite dit apus !
Dorlu-a omului, din sin, Zboairâ ş-ma-nclo di ţer —
Cama troarâ di-un şain,
Cu areapte di her !
Vrearea, naparte di lunâ —
Maşi cu vruta-l’i sâ si-adunâ, –
Di pi ‘nâ steauâ pi altâ,
Treaţe ş-di soare, diparte,
Ma înclo ş-di laia moarte…
