Scriitorlu, regizorul si redactorlu Toma Enache – 01.11.1970

Tinirlu poet armân farșirot, Toma Enache, easti faptu la 1 di brumar 1970 tu hoara Mihail Kogălniceanu, ningă căsăbălu Constanța dit Românii.

Tașcu Lala, 05.11.2019, 14:29

Dupu ți feați liceulu Constanța, la anlu 1996, Toma Enache bitisi prota Facultatea di Zootehnii di București a deapoa tu anlu 1997 bitisi și a daua facultati aţea di Regii şi Teatru tut București.

Tu chirolu anda fu studentu scoasi revista di cultură “La Steaua”.

Dupu ți bitisi facultatea regiză piesa “Alcesta” di Euripidi la Teatrul Dramatic di Constanța. Ca fondu muzical ufilisi căntiți vecl’i fărșirutești. Lucră ca asistentu di reghii la piesa “Tut easti un agioc” di Paul Ioachim Televiziunea Româna, la piesa “ Furtuna” di William Șakespeare la Teatrul ”Ion Creangă², și la piesa “D-l di Pourceaugnac” di Moliere la Teatrul Masca di Bucuresti. Tut la Televiziunea Româna ari reghizată tru an’il’i 1992 și 1994 emisiun’i di poezii iu recită ș-dit stihurli a lui. Dipoa lucră ca inspector ti cultura la Judițlu Ilfov iu scoasi revista “ La umbra traditiiei”. Di aclo s-dusi s-lucreadza ca profesor di teatru la Clublu a Ficiurițlor di Bucuresti. Cu pareia di ficiuriț ți u nveață lo premiul ti regii ș-ti nai ma originalu spectacol di ficiuriț cu “ Miniclovnil’ii”, la Festivalu Național di Teatru ti Ficiuriț di Orșova – MIMUS 2000; la idyiul festival tu anlu 2001 premiul I ti piesa “Albă ca zăpada și cei 7 pitici”.

Tu anlu 2001 regiză piesa “Lali Nida s-ampuliseaști cu strănghil’i“ premieră giucată la Teatrul a Națiun’ilor di Skopje, iu fu tin’isitu cu Diploma dti pricunușteari ti agiutorlu ţi ălu didi tu armâneasca cultură di la Suțata a artiștilor și a scriitorilor dit Machidunie.

Tu anlu 2000 thimil’iusi Fundația culturală “La steaua”, ți ari tru scupo andruparea și arăspădiarea a culturăl’iei armânească, suțată ți scoasi caseta audio armânească cu piesa di teatru și cu “Luțeafirlu” al Mihai Eminescu.

Dit meslu andreu anlu 2ooo easti redactor la Secția Armâneasca di la Radio România Internaţional.

Debutlu literaru ălu feaţi tu anlu 1992, cu stihuri angrăpsiti tu grailu armânescu ama ș-tu limba română, tu revista DIASTIPTAREA, ți u scoati București scriitorlu şi directorlu a revistăl’ei Hristu Cândroveanu.

Dupu un an, tu anlu 1993 al’i fu publicat protlu volum di stihuri, cu numa “Arta a miral’iei” (“Arta distinului” ) la Editura Litera, Bucureşti.

Ari publicată stihuri pi româneaști tu ma multi revisti literari ți ies București și stihurli a lui fură tipusiti ș-tu Antologhia di poezie românească contemporană “Nisii di lun’ina”, ți iși la anlu 1996. Stihuri pi armâneaști ăl’i fură tipusiti ș-tu revista “BANA ARMANEASCA”, ți u scoati București dr. Dumitru Piceava.

Ari adusă pi armâneaști piesa a dramaturgului clasic român Ion Luca Caragiale “Lali Nida s-ampuliseaști cu strănghil’ii” iu interpretă rolu principal și u regiză ti radio. Adusi pi armâneaști și “Luțeafirlu“ capodopera a nai ma marlui poet român, Mihai Eminescu, și Gavranlu di EDGAR A. POE. Actorlu şi regizorlu Toma Enache fu tin’isitu cu:

– Diplomă di la Societatea di Cultura Macedo-Română (120 di an’i di la thimil’iusearea a l’iei) ti criştearea a culturăl’ei armânească.

– Diploma ti nai ma buna interpretație la “Festivalul internațional di poezie armânească Constantin Belimace – 2001” (ti Gavranlu) și premia ti poezie la idyiul feastival tu anlu 2002.

Tu anlu 2003 regiză spectacolul di teatru “Chantecler“ di Edmond Rostand tră Teatrul Național di Radio.

Tru anlu 2013 thimil’iusi lung-metrajlu Nu sunt faimos dar sunt aromân”, aestu hiinda protlu filmu artistic dit istorie ţi să zbură tru grailu armânescu. Filmul fu tin’isitu tru andreu 2013 cu ”Premio Unica“ la Festivalu di Filmu ”Babel”, a deapoa tru 2014 fu durusitu cu titlul ”Best Balkan Spirit” tru Arbinişie. Pi ningă premiile dit România, tru 2015 s’adavgă nica și atel di ”BEST FEATURE FILM”, di Barcelona Planet Film Festival, Spania.

Hărăcop şi ascumbusitu di itia a succeslui amintatu, Toma Enache adară tru 2015 Filmul documentar “Armânii, di la faimoşii Manakia la Nu sunt faimos”. Yini acasă cu pricunuştearea a axiil’ei a lui di la festivaluri ditu SUA, Italia, Arbinişie, Macedonia di Nord și România. Ca ti ciudie, tru xinătati filmul românesc easti dukimăsitu ma ghini andicra di publiclu dit România, cari ţi s’hibă subiectul acăţatu tru isapi. Di nai multi ori, un filmu easti tin’isitu la noi tăşi după ţi easti pricănăscută valoarea a lui tru xinâtati.

Tru Protu di Sumedru 2019 București s’ţănu spectacolu di gală a premierăl’ei ti lungmetrajlu “Intre Chin şi Amin” / Anamisa di Pidimo și Amin”. Eeasti ună altă premieră ca subiectu tru cinematografia românească, hiinda protlu filmu realizat tră Experimentul Piteşti. Filmul triiră şi culindă văsilia tută, ţayi u-adră văsilia, amintă entipusi şi băteri di păln’i tu meşl’i sumedru şi brumar 2019, hiinda spus trâ videari nu maşi tru mărl’i căsăbadz, ama şi tru născăntă ma n’iţ, ţi arada nu au căbili ti ună bană culturală avută.

RRI – Secţia armânească

Autor: Taşcu Lala