LALI NIDA S-AMPULISEAŞTI CU STRANGHIL’I – Conu Leonida faţă cu reacţiunea
(Unu udã pseftu di mãhãlã. Dãnãpoi, nandreapta unã uşi;nastãnga unã firidã. Di unã parti şi di alantã ali scenã cãti unã crivati ti durńiari. Tu mesea a udălui ună measã ti ari avrigra scamnuri di pal’i. Pi measã unã lambã cu abat-jour. Dininti, nastãnga unu ugeagu cu uşea dişcl’isã iu ardu nãndauã leamni. Nida i alãxitu tu stranili ti-n casã cu papchi ãn-cicioari şi cu barbarusã ãn capu; Chira tu cãmeaşea di noapti, cu fustani di lãna aroşi şi ligatã la capu cu unã şamie albã. Dol’i şedu di zbor la measã).
Toma Enache, 10.01.2022, 14:13
Scena I
LEONIDA: – Aşi cum ţă dzăc, mi scolu unã tahina; ştii, cunoşti arada a meau, bag prota oarã mãna pi “Bana Armãneascã” şi mutresc cum neadzi vãsilia. U dişcl’d şi ţi ghivăsescu? Mea ţãn minti ca tora: 123 di şcurtu chiru zorea aţea marea. S-bãneadzã Ripublica!
Chiraţa – Avdză tini !
Leonida – Dumidzã s-u l’artã, prota mea ãnveastã nica durnea. Mi dipun cu dealaga dit crivati şi bag boaţea: “Scoală chirauă ş-hãrsea-ti cã hii dadã tinisitã; scoalã cã vini libirtatea la puteari!
Chiraţa – Dip aşi !
Leonida – Cãndu avdzã ti libirtati, ansari ş-nãsã l’irtata dit crivati … cã ş-nãsã eara ripublicanã! Dzãşi: . Nã ãndreapsim, ti l’ia haraua şi fudzim dealaga, pripadi, pãnã la teatru. Şi cãndu vidzui… o, la! Tini ştii cã mini nu mi arãd cu unã cu dauã.
Chiraţa – Dip aşi, tini nu hii ca alanţă! E,e… ca tini soari nu ari vãr.
Leonida – Va s-dzãţcã taha aşi, cã taha al’iumtrea, cã ta s-dzãţ aşi .
Chiraţa – Dip aşi!
Leonida – Ma cãnd vidzui, dzãşi mini: S-ti afireascã Dumnidzã di dzãndza a dunaul’ei! Ti-ń vidzură ocl’il’i: hlamburi, cãntiţi, zghileri, aurlãri, tãmpãn, lucru mari şi cãlbãlãchi, cãlbãlãchi di ţã yinea a voami, nu altã.
Chiraţa – Ghini că nu fui atumţea Bucureşti, cum hiu mini ca aspăreată, mi afiri Dumidzã, cã … cari-ştii ţi-a s-pãţam!
Leonida – Nu grea aşi, puteam s-amintãm ţiva, s-avemu şi noi vãrã hãiri. (alãxeaşti boatea) E, more, ti duţi mintea cătu chiro ţănu mintireaja ti cari ţă zburam?
Chiraţa – Pănă dicsearã, pãnã tu ascãpitatã.
Leonida – (arãdi di ahtari minduitã pseftã şi dzãti salami) Trei stãmãni di dzãli, corbã!
Chiraţa – (ciuidusitã) Nu mi zurlusea lãi!
Leonida – Ţi mindueşti, tini, lea, că fu lucru ti ţiva. Ia minduea, maca Galibardi, di aclo di iu easti el pitricu ună carti ti armănami.
Chiraţa — E,e.., dip aşi!
Leonida – Ańi torńi zborlu!
Chiraţa – Nu, cum dzãţ tini.
Leonida – Avdzã tini s-uidisi ş-ti nãs cum u adusim noi luyuria deavrigãra, ca un hir aştãt, ta s-işem tu padi tu Evropa, ş-duchi cã ari ş-el unã borgi, taha ti politichii, ta s-nã hiritipistipseascã.
Chiraţa – Ma ţi spunea tu carti?
Leonida – Patru zboarã. Maş patru. Ma zboarã, nu glãrini! Mea ţăn minti, ca tora: S-ănchirdãseascã soia! Ghini u pâtătu! S-băneadză Ripublica! S-bãneadza tutã Armãnamea! Simnatu dighios tu orighinal – Galibardi!
Chiraţa – Deapoaia, maca easti aşe, zbură multu muşat omlu!
Leonida – E,e.. ncapi zbor! Un easti Galibardi, om ãntreg ş-ninga disã; ţi s-dzãt, chintã latinã, corbã, ş-ţã ncl’iş gura! Cãte ãl’i acãţã lãhtarea minduieşti tini, tuţ amiradzl’i ş-Papa di Roma?
Chiraţa – Şi Papa di Roma? Avdză lea?
Leonida – Ş-ninga cum, lu anvãrti di lu arisi şi nãs. Ti ş-dzãsi Papa – iezuit – altã soie nu ş-eara glar – cãndu vidzu cã nu ari cu cari s-u scoatã ncap …. lãi, fãrtate, cu aistu nu ari minciuni, cu aistu, cum ved mini, nu poţ s-lu arădz.Ia ma ghini s-mi avărtescu pi ninga nãs, s-lu acaţ tu pringã, sã-n lu fac cumbar. Şi taha aşi, taha altã soie, nune nsus, nune nghios, cã-i tunsã, cã-i bilitã, ãl bãgã Galibardi di-l’i pãtidzã un cilimean.
Chiraţa – Ş-află omlu! şi nunlu!
Leonida – Mutrea-ncoa! Spuni-ńi, ţă treaţi prit minti căţ fărtaţ suntu tu pareia al Galibardi?
Chiraţa – Nai ma mulţă! Miriminghi!
Leonida – Unã nil’i, corbã!, maş unã nil’i!
Chiraţa – Ţi dzăţ corbe, maş cu ahănţă s-poată s…
Leonida – ie, e … ma ãntreabã-mi s-ţã spun ti turlii di oamińi suntu.
Chiraţa – Unu şi unu.
Leonida – Nai ma buńil’i, alepţă, ma s-va lu acaţă Dumnidzălu di-un cicior. Tri caplu a lor! Azã aoa, mãni aclo tuş cãndã nu- au altã zãnati, bagã-lã trastul ş-dã-lã mãndzãli, tu draţ s-ducã.
C: – Tora u dzãseşi!
L: – Ş-tuţ să ncl’ină la nãs cum la Hristolu; ta s-nu-l’i aspargã chefea şi sã-l’i cureascã foamea, trei dzãli nu bagã ţiva n-gurã, cã nu ar ţi s-măcă.
C: – Ţi dzăţ lăi?
L.: – Ţi s-ti ńiri ş-ţi s-ti aduń. Hii ninga cu cămeaşa di la nuna!.
C: – Cum dzãţ, cum dzãţ?
L: – Cãt easti satea Chirã, s-nã bãgãm?(hascã dol’i)
C: – Bitisirã 12, soare.
L: – Vedz tini cum treaţi oara cu zborlu?
C – E, cum li spuńi tini, tut s-asculţ, ca tini soare nu-ari văr.
L – Chirã, tãxişi feata s-yinã mãni cama di tahina ta s-aprindã foclu ?
C – E lãi, e.
L – Vedz tini cum treaţi oara cu zborlu…
C — E ,cum li spuni tini soare tut s-asculţ; ca tini soare nu-ari văr.(s-bagă tu doagă)
L — (după ţi s-aşuţă tu crivati pănă şi ăndreapsi loclu) A…ţi ghini !
C- (di sum doagă) Taha aşe cu Galibardi, e ?
L – Dip aşe ! Ninga un ca nãs ş-pãnã mãni tu ascãpitatã, maş ahãntu, ş-u adrai Ripublica…(cu păreari arău) Ma nu ari altu ca nãs. Ma s-fãţea tuti muştili ńeari, va s-măca ńearea cu ciubana. E, ma tini va s-aspuńi că peanarga pusca s-adară, cã aravdã, cã nu s-dusi chirolu; (cu inati) Ma pãnã cãndu frate, cã nã si lãi ? S-fãnãti duneaua tutã di lãieţ, lipseaşti s-andridzem Ripublica.
C – S-ti facã sora, soare, ma mini nu achicãsescu cu şcreta a mea di minti di mul’eari, s-nu mi ancaci cã dzãc s-mini un lucru: ţi ghineaţă va s-hibă ş-cu Ripublica aistă?
L – Aide, aide dip trocã hii. Cum ti ghineaţă ? Avdză aestu zbor: cap di zdangan, nema carafetã;Deapoaia, cã prota ş-prota, maca easti Ripublicã, nu va s-pãltim ţiva dip a statlui.
C – E, dip aşi !
L – Dip aşe !… ş-deapoaia pi di altã parti, tut ţi suntu caplu ali fumeal’i, ca mini, va s-l’ia mulţă păradz, di la stat, tuţ isa.
C – O, lãi, nu mi arãdz ! Naca-i şicai !
L – Ţi şicai ?
C – Ş-păradzl’i ti cari dzăţ, suntu ahoryea di pensii ?
L – Dealihina, pensia u am hazãri, di pachi strãpachi tut u avem, ş-tora cãndu va s-hibã Ripublicã, vãr nu va s-da di nãsã; Ripublica easti, nu ari spuneari ţi easti
C – Cum dzãţ, aşe deapoaia …
L – E, s-ţă dzăc ş-unã nauã, va s-adarã ş-nom ti curcubeti hiarti.
C – Ţi-i aţea, nom ti curcubeti hiarti ?
L -Easti cã vãr, nu va s-aibã ãndreptu ta s-hiarbã curcubetili fãrã s-nu-l pãlteascã statlu ti aestã.
C – Stãmãrie, Dumnidzale, pãi maca easti aşe ţi nu s-adarã diunãoarã Ripublica, lãi.
L – Em, ti alasã strãnghil’i ? Nu lã si uiduseaşti a lor s-nu mata pãlteascã vãr paradzl’i a statlui; giudicã ş-tini, di-u va s-mãcã el’i pãrãlu cu ciubana ?
C – Aşe easti, e lãi, e ! Ma un lucru tut nu-l achicãsescu.
L – Ţi lucru ?
C – Ma s-nu pãlteascã vãr paradzl’i a statlui, di iu va s-na da statlu pãradz a nauã.
L – Pãi, statlu ţi zori ari ? Ti ţi easti ? Nu tradzi gaile a statlui. Statlu s-aibă tru scupo s-nă da pãradz cafi mes, s-ahãntu!
C – Aşe easti, cum dzãţ, mini vãrnoarã nu minduiam ahtari lucru. Nu-n ticnea iuva, iuva… ţi ghini va s-hibă. Iu nu da Dumnidză s-u videm s-pi aestã… Ripublica.
( Nida adurńi) Hãrheşti, lãi ?… Li hãrheaşti.
Scena II
(Chira şadi pi ună ureacl’i şi u acaţă somnu şi ea. Niheamă chiro nu s-avdi dip ţiva ,deapoia naparti s-avdi dauă trei ori cum amină ună tufechi şi născănti zghileri;deapoia s-faţi halatu mari).
C — (S-aspari şi să scoală lăhtărsită) Cari easti ? Cari easti ?(fudzi troara cătă uşi şi mutreaşti ma s-hibă ghini ăncl’isă. S-toarnă). Caşti ţi ănyisai. (S-baga năpoi tu crivati şi u acaţă somnu. Nida hărheaşti. S-avdi năpoi halatu şi ma mari. Ansari dit crivati ma lăhtărsită). Cari easti ? ( Neadzi la firidă u dişcl’idi )ţi va s-hibă aestă? ţi halã va nã patã. Leonido! Leonido! (fudzi şi sa-ncl’iadică şi cadi tu crivati pisti Leonida). Leonido!
Scena III
L –(Să scoală dit somnu aspăratu) E, ţi easti ?
C – Leonido, scoal cã ardi, Nido !
L – Iu ardi ?
C – Scoalã cã easti rivoluţii, polim mari nafoarã !
L – Ţi zbor i aestu corbă, ţi bãnduredz aşe!
C – Polim mari, lea – piştoli, tufechi, Leonido, zghileri, aurlări, tămpăńi, lucru mari, di ńi-ansării dit somnu.
L – Chirã, nu ai ţiva, ştii cum hii tini ca aspãratã, iu zburãm tutã noaptea di politichie, ti bãgaşi cu faţa ndzeanã şi anyisaşi caşti ţi.
C -Leonido, dişteaptã hiu mini tora ?
L – Cum dzaţ tini tora, mini nu para bãgai oarã !
C — Ma, ghini, soari, nu ti şteam ahtari anapud! Leonido, hiu diştiptatã, avdzãi cum ti avdu ş-cum mi avdzã… rivoluţii, polim mari.
L – Ghini , Chirã, stãi niheamã, nu ti teleporta geaba, di cãndu mi distiptaşi mini, avdzãşi altu tiva ?
C — Nu.
L – Ş-deapoaia cum yini aistu lucru ? Dzã tini?
C – Nu ştiu, lãi, ştiu ş-mini ?
L – Deapoaia vedz, mea, mutrea ncoa… s-u lom di alantã parti, s-videm ti va s-dzãţ. Ghini, dip rivoluţii s-eara, s-dzăţem… Nu ănviţaşi că văr nu mata poati s-aminã cu tufechea n-hoarã ? – i dimãndari di la poliţie…
C — E soare, aşe-i cum dzăţ tini, că tini zburăşti limbidu şi cu mintiminil’e , nu ari omlu di iu s-ti acaţă… Ma ghini lăi avdzăi , a-v-dză-i; cum s-avdu ma s-nu eara ţiva?
L – Aide, corbã, cãti di aesti ãni vidzurã ocl’il’i, nu-ni agiundzi perlu s-li misur. L’i-am tuţ tu gepea aţea ńica. Faţ hazi cu omlu. Omlu di iu şeadi arăhati ăl’i yini ca andralã, ca sihleti, ãl’i bati liciu caşti iu, ş-cum easti ca aspãreat, cadi pi minduiari, cãdzu pi minduiari, lu agudi chicuta; ş-deapoaia dit chicutã s-faţi mintireaji ş-l’i-u da urbarea. ş-deapoaia, tu soni, dealithina, ti ţiva… să zdrumină.
C – Comedie, lãi ! (Ciuidusită) aşe va s-hibã!
L – Mea, ş- tini tora ti agudi niheam chicuta, ma dip niheamã, ş-ti mintişi, nu ai ţiva.
Hai s-nã bãgãm tu crivati doil’i di guşi. Noapti bunã, Chirã.
C – Noapti bunã, Nido.(Astindzi lamba şi s-baga tu crivati)
L – S-nu ti badz cu faţa ndzeană, Chiră, cã nãpoi va s-anyisedz caşti ţi.(niheamă chiro isihie,deapoia multu halatu)
Scena IV
C – O, lãi, avdzãşi ?
L — Ş-tini avdzãşi ? (Halatlu şi tampańili s-aproachi)
C – Ti aţea nu mi acăţa mini loclu.
L – Aprindi lamba.
C – Ńi-u deadi chicuta, Leonido.
L – Caşti ţi hală va s-nă patã Chirã !
C – Ńi-u deadi urbarea, Leonido ?
L – I zńie mari, corbă, ţi hală s-faţi ?
C – Ţi hală s-faţi, tini nu vedz ţi hală s-faţi, i rivoluţii, polim, Leonido.
L – Mari ciudie, frate, rivoluţii ca rivoluţii, ma nu ţă dzăş cã dimãndarã di la poliţie s-nu aminã vãr cu tufechea nhoarã.
C – Vãr, ni vãr, avdzã ?
L – Avdu, ma nu easti, nu ari cum s-hibã rivoluţii… Maca suntu a noştri la puteari cari va ş-batã caplu ti rivoluţii ?
C – E ãntreabã-mi, s-ti ãntreb.
L – Iu easti gazeta ? Cã ma s-hibã rivoluţii, va sã spunã oara… Iu easti gazeta ? E, e…e, e, tea!
C – E, ţi easti?
L – Tora yin di acasã, nu easti rivoluţii, suntu aţel’i ţi bagă strămbi (andihriştil’i); Avdzã: strãnghil’i acãţarã nãpoi s-bãndureadzã, ca unã strigã tu noaptea di pisã şedu ascumţã şi ş-anturusescu ungl’ili, ş-aveagl’i ta s-lã yinã oara s-lã si facã chefili aţeali lãvoasi. Armãname stãi ãmproastã ! Ş-noi li hãrhim tu crivati !
C – Cari aspardzi, lãi, maca nu ghivãsişi gazeta di cu searã?
L – Ş-mi ştiu tuţ strănghil’i, că hiu ripublican, că hiu ti armănami.
C – Pi iu va u ascutem cãciula, lãi ?
L – Nu ti aspari Chirã, nu ti aspari…
C – Troarã, lãi, troarã, bagã mãna.
L – Va nidzem la garã, pi dinãpoi prit gãrdinã, ş-di aclo ninti s-apireascã soarli va fudzim cu trenlu Custanţa. Aclo nu mi aspar, hiu tu pareia a mea, ripublican tuţ, măraţl’i.
C – O lãi, lãi corbe nu avdzã tini ? Tãmpãnarl’i yin cãtã noi.
L – Avdu corbã ; cum hiu mini ca vãr cãcot, pisti noi yin, s-nã apultuseascã, s-nã zgrumã.
C – Nu-ńi spuni lăi, aoa va nă hibã scrisa.
L – Troarã, lea troarã, cãpsea ?
C – Tã, tã, tã, bobo, bobo, yin cãtã noi, pi cãrarea a noastrã.
L – Astindzi lamba !
C – Sãntu tu uşi.
L – Ahãtu nã fu, nu ti minã, s-nã ascundem tu dulapi…
C — S-alãsãm şcreta di cãşoarã şi s-li cãlim prit firidã.
L – Ş-ma s-nu intrarã tru ubor ?
Huzmicheara – Ţi hală, s-faţi, ţi comedii.
C — Aha !
L – St, s-nu dai di uşi !(S-avdi unu truputit)
H – I,i, i, Dumnidzale, s-nu pãţã tiva, chiraua.(huzmicheara asună tu uşi)
C – Easti huzmicheara, Nido.
L — St! Canda fudzirã cu tãmpãnili!
H – Dişcl’idi, chirauã, s-aprindu foclu. U corbani di io, ţi hală s-faţi, s-nu păţără nicuchirl’i tiva ?
C – Easti huzmicheara.
L – Ţă dzăş nu dişcl’idi cã va ti dau cu caplu di mur.
C – Va s-dişcl’id, lãi cã va s-bagã tivichela boaţea ş-va s-hibã cur dizvãlit, ş-va nã ştibã tutã hoara, ş-tãmpãnarl’i.
L – E, ghini discl’idi.
C – Cari easti ?
H – Mini chirauã, viniu ta -aprindu foclu.
C – Ghini vinişi.
H – Ghini v-aflai ?
C – Ţi s-faţi nafoară ?
H – Ghini, chirauã, cum ti s-faţi ! Pănă tora nu putui s-ãncl’id ocl’il’i, tutã noaptea fu chefi mari la bacalu dit cohi; tu aestã oarã s-asparsi chefea. Deaneavra tricurã pi aoa niscãntã mintiţ di beari, eara ş-Coli cumăndarlu ali poliţie adrat ţaghi; aurla ş-amina cu tufechea ndzeană… aradă tivichileascã.
L – Ţi aradă ?
H – Feaţiră oamińil’i chefi, ca fură te-alăsari păreasińil’i, ti dzuă pisimă !
C – S-alăsară păreasińil’i, Pisimule !
L – E, tora mi-aduchii. Tut zborlu a meu, fãrtaţ. Omlu, di iu şeadi arãhati, dit caşti ti, dit ţiva ăl’i yini ca andrală, ca sihleti, ãl’i bati liciu caşti iu, cum easti ca aspãreat cadi pi minduiari: cãdzu pi minduiari ? Lu agudi chicuta. E, ş-deapoaia dit chicutã s-faţi mintireaji, ş-iu da urbarea. Vidzuşi ?
C – Aidi lãi, ma canda dzãteai cã dimãndarã di la poliţie s-nu aminã vãr cu tufechili n-hoarã ?
L – E, ghini, ma tini, nu bãgaşi oarã cã aoa aminã politia cu tufechea, cumăndarlu ali poliţie,amină…
C – E, e, soare, nu ari omlu di iu s-ti acaţă, cum li uiduseşti tini tuti, vãrã altu nu ş-ari hãbari . Ah, soarli a meu!
