Ma mărli evenimenti a stămânăllei ţi tricu 23.04 – 29.04.2023

Schengen, nu

Bogdan Matei, 29.04.2023, 18:51

Austria nu poate să spună ună dată salami tră adirarea României la spațiul european di liberă urdinari Schengen, tră aţea că aestu nu funcţionează – fu concluzia a dușlui araţi pi cari ministrul di Interne tru guvernul conservator di la Viena, Gerhard Karner, vini, gio, să u spună a apufusitorloru politiţ di București, ditu coaliția guvernamentală PSD-PNL-UDMR. Tră omologlu român al Karner, liberalu Lucian Bodi, vizita lipsea s’dizgljleaţă ligăturli trebuia să dizgheţe ligăturli bilaterale. Lucru ţi nu s’feaţi. Croația intră tru spațiul Schengen nică di la 1 yinaru 2023. Tru andreu 2022, miniștrii di Interne a statelor membre, andămusiţ Bruxelles, tru Consiliul Justiție și Afaceri Interne (JAI), aprukeară cooptarea republicii ex-iugoslave, intrată tru Uniunea Europeană tăş tru 2013, și tru aestu spațiu, tru cari aproapea 400 di milioane di oameni pot s’urdină libiru, fără controale la sinurli interne. Alliumtrea, candidaturli ali Românie și Văgărie, membre ale blocului comunitar nică ditu 2007, nuu fură aprukeati. Contra a loru s-pronunță Austria, iara Olanda ș’ufilisi, diclarativ, ndreptul di veto maş ti V4rgăria.

“Purtaticlu regretabil şi nintimilleatu ali Austriei riscă s’aspargă unitatea şi coeziunea europeană, di cari avem ahât multu ananghi, maxus tru actualul context geopolitic” — spunea atumtea prezidintulu ali României, Klaus Iohannis.

Premierlu – liberal, cata cum și Bodi – Nicolae Ciucă şi spusi, tu arada a lui, “ahăndoasa pismanlaki” andicra di “ixikea a consensului la nivelul Consiliului JAI”.

Ditu opoziţie, lidirlu USR, Cătălin Drulă, lugursea că apofasea easti ahăndosu fără ndriptati și că Bodi lipseaşti să-ş da dimisia. Prezidintulu AUR (opoziția naționalistă), George Simion, căfta ti tut Cabinetlu Ciucă s’fugă și lugursea că apofasea di Bruxelles easti un eşec di mari vazi tră tută diplomaţia românească. Aproapea giumitati di an ma amanatu, ici ţiva nu s’alăxi. România easti tut nafoara a spațiului di libiră urdinari, iara la București vărnu nu fudzi di pi ipotisi. Posibilii semnatari a niscăntoru dimisii s’ciudusescu, alliumtrea, că tru văsilie creaști euroscepticismul, iara cota a lor electorală s’azvurnueasti.

America di Sud, da

Prezidintulu Klaus Iohannis ş-bitisi, marți, tru Argentina, volta di ună stămână tru America Latină. Aesta ahurhi tru Brazilia, iu s’andămusi cu omologlu a lui, Luiz Inacio Lula da Silva, şi cu reprezentanţă a autorităţilor locale ditu metropola Rio di Janeiro. Atelli doi şefi di stat simnară ună diclaraţie comună mutrinda dizvoltarea ligăturloru bilaterale tru ma multi domenii. Prezidintulu brazilian spusi că, pi ningă ligăturli politice şi comerciale pe cari văsilia a lui li ari cu România, suntu importante şi ligăturli umane, tră atea că tru Brazilia băneadză cama di 40.000 di cetăţeni di origine română. A daua etapă a voltăllei prezidinţial fu Chile, iu Iohannis s-andămusi cu prezidintulu Gabriel Boric, cu cari s’akicăsi ti dizvoltarea cooperarillei bilaterale tru comerţ, investiţii şi alte domenii. Cu aestă itie, fu simnatu un memorandum di colaborare anamisa di instituţiile ditu aţeali dauă văsilii, responsabile di kivernisearea a catandisiloru di ananghi cata cum cutremburi şi incendii di pădure. Tutunăoară, Iohannis dimăndă că primul lectorat di limbă română ditu America Latină va s’hibă dişcllisu, până la bitisita aluştui an, la Universitatea ditu Santiago di Chile. Și la Buenos Aires, simfunu cu comunicatelor oficiale, discuțiile prezidintului român cu omologul său argentinian, Alberto Fernándiz, avură tu scupo darea silă a dialogului politico-diplomatic bilateral. Eara simnate şi dauă memorandumuri di akicăseari: unul tru domeniul situaţiilor di urgenţă, iara alantu tru sectorul cercetării agricole şi ti protecţia mediului.

Presa română, cama multu nu

Statul român armâne codaş tru Europa tru aţea ţi mutreaşti tiñisearea şi garantarea a libirtatillei şi siguranţăllei a presăllei, catacum şi accesul ningărditu la informaţii di interes public – diclară prezidinta ali organizației non-guvernamentală ActiveWatch, Liana Ganea. Diclaraţia a llei yini după ţi viţeprezidinta ali Comisiei Europene tră valori şi transparenţă, Vera Jourova, avea spusă că “situaţia presei ditu România nu easti dipu bună şi ari multi lucre ti făţeari cu hăiri”. Una ditu principalele probleme – spun aţeali dauă doamne – arămâne faptul că mărli partidi politice finanţeadză nitransparentu presa, lucru cari duţi la şubei rezonabile cum că agenda publică tru mass-media easti distorsionată. Tru idyiulu kiro, pţănili boţ jurnalistiţi critiţi cu putearea politică agiumsiră ţinta a născăntoru campanii di discreditare, iniţiate ică di actori politiţ, ică di instituţii di presă cu ună lungă istorie di abateri di la etica profesională. Ma multu, jurnaliştii armân ţinte a fuvirserloru, inclusiv cu moartea. Tru 2022, instanţele apufusiră două condamnări penale contra a niscăntoru persoane cari feaţiră infracţiuni ţi mutrea siguranţa a jurnaliştilor. Una dit eali eara băgarea tu practico a unlui planu s’vatămă unu ziaristu – cundille Liana Ganea.

Reguli năi tră arifugaţlli ucraineni

Ahurhinda cu 10 di şcurtu 2022, cu dauă stămâni ninte ca armata rusă s’lă aputrusească văsilia, intrară tru România vitină pisti patru milioane di cetăţeni ucraineni. Majoritatea nkisiră ma largu calea tu văsilii ditu ascăpitata ali Europă, ama pisti ună sută di ñilli aleapsiră s’armănă aoa. Guvernul di București apufusi că persoanele fiziţi cari ţănu tu a loru nicukirată arifugaţ ditu Ucraina va lă si păltească păradzlli cu hărgili ti cazarea şi hrana maş tră perioada armasă până la bitisita aluştui mesu. Cama diapoa, va s’bagă năi pruvidiri vulusiti pritu ordonanţă di urgenţă. Ase, tahurhinda cu 1 mai, persoanele cari yin tru România ditu zona di conflict ditu Ucraina va s’llia ună sumă forfetară tu mesu, kiro di patru meşi, ti anvălearea anănghiserloru imediate, neise cu cazare şi hrană. Păradzlli va s’hibă ahărdziţ ditu bugetul inspectoratelor tră situaţii di urgenţă. După aţelli patru meşi, sprijinul financiar va s’anvălească maş hărgili di cazare, până la bitisita a anului, refugiaţii hiinda ancurajaţi să s’nregistreadză la agenţiile di ocupare a forţăllei di lucru, tră s’aibă acces la tute măsurile di sprijin tru scupolu ti intrari pi lucru i şomaj. Aesti ditu soni reguli, cundille purtătorul di zboru a guvernului di la București, Dan Cărbunaru, suntu valabile şi tră cetăţenii români.

Medalii la alumti

Sepsi OSK Sfântu Gheorghe, diţinătoarea trofeului, va u agioacă finala Cupei României la fotbal ditu aestu an cu Universitatea Cluj. Tru semifinale, Sepsi antricu cu 3-0 campioana naţională tru exerciţiu, CFR, tut ditu Cluj, iar Universitatea cu 1-0 di UTA Arad. Tut tru sport, românul Dinis Mihai amintă medalia di brondzu la alumti greco-romane la Campionatele Europene ditu Croaţia, di la Zagreb. Easti goala medalie amintată di România tru antriţerli masculine. Isapea a dilegaţiei tricolore easti multu ma avută tu probele feminine: dauă medalii di malămă, amintati di Andreea Ana şi Alexandra Anghel, şi dauă di brundzu, câştigate di Cătălina Axente și di Kriszta Incze.

Autoru: Bogdan Matei

Armânipsearea: Taşcu Lala