Luţeafirlu
Luţeafirlu
Toma Enache, 25.01.2019, 13:25
Ca tu pirmit aşi s-făţea
Ş-di căndu i eta aflată
Dit soie di amiră , băna
Nă feată steau-mşeată .
Maş ună la părinţ eara
Pirifană ş-ambară ;
Icoană tu băseriţ ea
Ş-lună tu steali-afoară .
Su-aumbra grendzălor di plochi
S-aşuţă di iu sta-mbroastă ,
Că tă firidă iu tu cohi
Luţeafirlu adastă .
Mutrea naparti cum tu amări
nţapă ş-yiliceaşti
Pi trimburatili cărări
Pampori lăi urseaşti.
Ază-l mutri, măni năpoi
L’ia foc a l’ei hicati
El ţi-u mutri ahănti gioi
Lo vrearea ali feati.
Cum ea pi coati s-adrupra
Fră mtea-ă l’i chirea tu yisi,
Ti dorlu a lui şi inima
Şi suflitu-l’i si aprimsi.
Ş-ţi soi apireaşti el
Căndu amurdzaşti afoară
Stră lailu mur di la castel
Iu ea va s-iasă troară .
Ş-pi dinăpoi pi ceapa a l’ei
Agiumsi tuş ăn casă
Di gl’eţ anţasi,di scăntel’i
Nă piră s-faţi plasă .
Ş-cănd tu crivati s-teasi ndreptu
Fitica ti durn’iari,
Ãl’i mută mân’ili tu cheptu
I-ncl’idi ocl’i di n’irari.
Şi dit yilie `nă lun’ină
Pi trup cadi virsată ,
Pi ocl’i mări ş-ncl’şi ţi mină
Pi faţa a l’ei turnată .
Ea ul mutrea ş-ca arădea
El tu yilie trimbura,
Că ţe ahă nda tu yis nidzea
Un suflit dol’i di s-adra.
Ş-canda zbura cu el tu somn
Ş-ca suschira ş-greu ăl’i yinea:
Lăi, vrute,pisti noapti domn, Că ţe nu yini ? Yinu aoa !
Luţeafir imir s-dipunai S-archiuşuri pi ună arază ,
Tu casă ş-minti s-apireai
Şi bana-n’i lun’ineadză !
El asculta anvirinat
Ş-ascapiră di vreari
Şi s-aruca ca sfuldzirat
S-ahundusea tu amari.
Şi apa iu-şi fu plăscănit
Vărliga s-arcuteaşti,
Dit ahăndos niarăzvuit
Pirifan gioni creaşti.
Anarga treaţi ca tu pragu
Pi mardzina ali geami
Ş-tu mănă ţăni un ciumagu
ts i-împlinu-i di călami.
Părea un tinir vuivudă
Cu per di malâmă moali
Un vinit veştu si-anudă
Pi anumirili goali.
Aumbra faţ-l’ei tu yilii
I albă ca nă ţeară –
Un mortu muşat cu ocl’ii yii
tsi ascapiră nafoară .
Dit hau-a mea, vin’i multu greu, Ta-s avdu-acl’imarea
Şi ţerlu easti tati a meu
Şi dada a mea i-amarea.
Tu a tău udici ta s-potu s-yin,
S-ti vedu tu crivati,
Dipuş i aoa cu-a meu sirin
Şi bană -n’i loai dit api.
Yinu,steauă maş niheamă Lasă–ţ căşoara a tauă ,
Io hiu Luţeafirlu di-ndzeană
S-ti fac ănveastă nauă .
Tuş tu pălati di mirgeani
S-bănăm eta chirută ,
Ş-dun’eaua tută dit ocheani
Cu vreari va ascultă .
Căt hii muşat, cum maş tu yis Un anghil am vidzută ,
Ama pi torlu a tău dişcl’is
Nu-as calcu eta tută .
Ai stran’ili şi zboară xeani,
Ş-fără di bană ascapiri,
Că io hiu yie;ş-mortu tini
Ş-mi astal’i a tali piri.
Tricu nă dzuă ş-alti trei
Ş-ca pi scutidi yini,
Luţeafirlu pisupra a l’ei
Cu arazili’i sirini.
Ea s-minduea la el tu somn,
Tu minti să -şi lu aducă
Şi dor di-a chimat’lor domn
Tu inimă u-anciupă :
Lut eafir imir, s-dipunai S-archiuşiri pi ună arază ,
Tu casă ş-minti s-apireai
Şi bana-n’i lun’ineadză !
Cum el dit ţer u aduchi,
Di pidimo s-alumtă ,
Ş-deavrigra ţerlu ahurhi
Tu loclu iu si-astupă .
Tu air piri sălă ghiti,
Duneaua u-acă ţară
Ş-dit pădzăli discurfusiti
Da cap, un gioni afoară .
Pi laia perci ca di yită
Căruna ardi s-pari,
Ş-azbuira pi minduită
Ş-ban’i făţea tu soari.
Dit lailu savan dizvilit
Ies marmoree braţă
Yini anvirnat ş-ca minduit
Şi galbin i tu faţă;
Ma ocl’i mări, a lor n’iati
Ahănda el i-aprindi,
Dauă lăngori dip agiunati
Şi mplini di scutidi.
Dit haoa mea vin’i multu greu S-ti avd ş-aestă aradă ,
Şi soarli i tati a meu
Şi noaptea n’i-easti dadă .
Yinu la steauă , dip niheamă
Lasă-ţ căşoara a tauă ,
Io hiu luţeafirlu di-ndzeană
S-ti fac ănveastă nauă .
Tu per ţi malămă lu-ai,
S-ţ-acaţcă run’i di steali,
Tu a meali ţeruri s-dai
Pirifană ca eali.
Căt hii muşat, cum maş tu yis Nă strigă am vidzută
Ama pi torlu a tău dişcl’is
Nu-as calcu eta tută .
Ãn’i plãscãnesc di a tău dor
Tu cheptu, a meali coardi
N’i angreacă ocl’i mări ş-mi mor
Mutrita ta mi ardi.
Ma,cum vrei io s-dipun la tini ?
Nu vrei ta s-badz tu minti,
Că moartea nu-easti ti mini,
Ş-că tini u-ai dininti?
Nu caftu zboară uidisiti, Nu ştiu cum s-ahurhescu-
A tali suntu achicăsiti
Maş mini nu-aduchescu;
Ama ma s-vrei c rună
ţi s-umplă vrearea ghini
Pi loc tini dipună
Ta s-mori isa cu mini.
Ãn’i cafţă tora s-mor aoa Ta s-dai ună băşeari,
Ma voi să ştii ti totna
Că -ş -vrearea-n’i easti mari;
E, va s-hiu dit amărtie faptu,
Va s-l’iau altă aradă ;
Di etili tuti hiu ligatu,
Ma voi ta s-mi dizleagă .
Ş-fudzi… Canda didip chiru.
Ti vrearea a unei feati,
S-freadzi dit loclu ţi-l avu,
Cu dzălili nicati.
Tu idyea oară Cătălin,
Spărhiac criscut ân casă ,
ţi bagă tu putiri yin
A oamin’ilor la masă .
Ficior ţi ţăni dinăpoi
Fustăn’i di amiroan’i,
Un doci aflat şi ici di soi,
Ama cu ocl’i di lamn’i.
Şi faţăli aroşi li adară
Ti caplu a lui, ş-au hari,
La Cătlina, bagă oară
Ş-u veagl’i cu n’irari.
“ Ma ţi işi muşată semn
Ş-anami, s-u ardă pira;
E, Cătălin, tora s-videm
Cara s-ţ-agiută mira”.
Ş-u strindzi ayon’ea pi sum sin
Aşe tu uşi diunăoară Em ţi vrei, o, lăi, Cătălin ? Nu-ai lucru tor’ di oară .
Ţi voi ? Voi s-nu hii cihtisită
Ş-daima pi minduiari
S-arădz, s-mi-alaşi tu bitisită
Să –ţ l’iau maş nă băşari.
Hăbari lai, nu-am ţi cher, Nu mi cărtea, duti naparti-
Că di luţeafirlu dit ţer
Mi l’ia un dor di moarti.
Ti-nveţ cara tini s-nu ştii Cum s-feţi tută vrearea,
Nu ancaci-mi ti amărtii,
Aravdă , stăi preayalea.
Cum vinitorlu acaţă tu păduri
Pul’il’i cu laţlu
Aşe pi braţlu a meu s-archiuşiri,
S-mi strindză ş-tini cu braţlu;
Cu ocl’i ăncărfusiţ tu oară
Tu ocl’i a mei s-armăn’i…
Că ndu va ti-analţdi sumsoară
S-ti pindză dit călcăn’i ;
Cându faţa mea u aplec nghios,
A ta s-mutrească dzeana,
Şi s-nă mutrim cama vă rtos
Ş-cu vreari tută bana;
Ş-ca s-ti pitrundă siyur
Agapea i-nvit aşi,
Cându va ti baş ş-mi andoapir,
Tini nă poi s-mi başi.
Ea lu mutrea pi cilimean
Nirată ş-aspăreată
Ş-cu nămuzi ş-angătan
Taha nu-l va ş-ul caftă.
Ş-mizi ă l’i dză si:-di cu n’ic
Ti şteam ghini pi tini,
Tut bă ndurai, ti ţiva dip,
Ti uiduseşti cu mini…
Ma un luţeafir ţi apiri,
Dit isihia şcretă ,
Da fără mardzin’i dzări
Tu amarea agărşetă .
Ti aţea ocliu pi ascumta
Ămplinu-i di plăndzeari,
Aşi cu treambur treaţi ş-apa
Cu năs tu urdinari;
Yilici di ahăntă vreari
A meu caimo s-ul chiară ,
Ma tut stră -dzen’i ansari
S-nu-l agiungu văroară .
Cu arazi gl’eţş -ânvirnat tricu
Dit lumea ţi-l disparti…
Tu inimă va-l ţân ş-tu eta iu
Chiru ahânt naparti.
Ti aţea dzălili ăn’i si-par
Ca şcreti ş-pondi arini,
Ma nopţă’li nã hari şi-ar
ţi nu-aduchescu di-iu yini.
Hii nă fitică ţi-s-adar… Ai s-n’i-u frăndzem dit hoară
Nu va ştibâ torlu ambar
Şi numa va nă chiară .
Ş-va şidem fronin’i ca sămţ
S-pãstriţ, ca doi trandafili
Va-ţ fugă dorlu ti pă rinţ,
Şi yislu ti luţeafiri.
Părn’i Luţeafirlu.S-tindea
A lui arichi tu ţer,
Căl’iuri di n’il’i di an’i videa
Cum tu aţea minută cher.
Dighios un ţer canda i-aflat,
Ş-pisupră alt ţer cu steali-
Părea un sfuldzir nicurmat
Ţi turbă pritu eali.
Şi dit a haosului pădz,
Ş-avrigra di el işea,
Videa tu protili arădz,
Lun’in’i cum scăpira ;
Ş-izvurănda lu-anvărligã
Născănti-amări duruti…
Măduã elu, ţi zbuira ,
Ş-chiruti suntu, tuti…
Iu agiumsi loclu s-bitisi,
D-iu ocli ta s-da hãbari
Ş-chirolu glar s-ampulisi,
Tu air s-lia amintari.
Nu-i ţiva, ma, canda easti
Nă seati ţi l-u sudzi,
Ţiva ahăndos ţi-undzeaşti
Cu agărşerli surdi.
Di ahapsea etăl’ei ăn’i si lăii, Tate, dă -n’i altă aradă
Şi alăvdat ti daima s-hii
Ş-dun’eaua tută s-veadă.
Caftă Dumidzale, iţi doară ,
Ma dă -n’i nă altă soarti,
Că -izvur hii ţi da nafoară
Bană deadun cu moarti;
Lia-ni bana fără moarti
Ş-pira ţi ocliu u-ari
Ş-tu loclu aiştei soarti
Voi satea mea di vreari.
Dit haos Dumidzale, mi adrai
Ş-tu haos voi tu aistă sati…
Ş-dit arihati mi amintai
Ni-u seati di arihati.
Hyperion, ţi dit a ta himă Dai cap cu altă dun’eauă,
Nu caftă ciudii ta-s-yină
Cu trup ş-numă di neauă;
Vahi om vrei s-hii
S-undzeş ti cu a lor fară ?
Ma s-ardă oamin’il’i di yii
S-amintă oamin’i iară.
El’i maş andregu tu vimtu
Yisi ş-chiruti zboară,
Căndu undi află un murmintu
Spură di undi adară.
El’i maş steali au di tihi
Ş-aputrusiri di soarti,
Noi nu avem chiro, ni adyi
Ş-nu aduchim di moarti.
Di aclo, di iu ş-easti scrisa
Bă neadză ază, ţi moari
Ş-un soari ma s-lu măcă chisa,
Va da nă poi alt soari.
Canda ti totna s-aflară
Ş-tu soni moartea ăl’i paşti
Tuţ ti moarti s-amintară
Şi mor ta-s caftă soarti.
Tini, Hyperion, chireari?
Iuţido ţi-ascăptată …
Caftă -n’i prota zburari-
Vrei minti ănviţată?
Vrei s-ahurhească boaţea-ţea
Ţi după a l’ei căntari,
S-alumtă munţă l’i cu pădurea
Şi nisiili tu amari?
Vahi tu fapti va-n’i aspun’i
Puteari fără zn’ie ?
L’ia loclu tut, cumăţ s-lu adun’i,
S-lu faţ amirărie.
Pamporli tuti ţ’-dau avut,
Ascherea s-fudză alargu
Pisti amări ş-pi loclu tut
Ama, ti moarti s-nu-avdu.
Ş-ti cai vrei tora s-mori?
Mutrea, l’iaţ calea di aţia
Cătă pimintu, prit niori
Ta-s vedz cum i luyuria.
Tu loclu ţi tu ţer lu avea
Hyperion s-alasă,
Ş-dip ca aeri el ahurhea
Lun’ina să ş-u vearsă.
Him canda tu amurdzătă
Ş-antunică nafoară;
Da cap luna ămbunată
Ş-va mină apa iară.
Va-ngreacă cu a l’ei scăntel’i
Tuţ pon’il’i dit gărdin’i,
Ş-sum cărună grea di til’i,
Şidea doi tiniri singuri.
Alasă -n’i caplu a meu, pi sin
La, vrută, ta să s-bagă
S-mi anvlescă araza di sirin
Dit ocl’iu a tău di frangă.
Cu gleţ ş-măyii lun’ina s-da,
S-n’i alagă iţi minduită,
Ta s-vearsă isihii eta
Pi noaptea a meau friptă.
Pisupra-meau, tini veagl’i
Vindică arana, că hii gioni,
Hii prota vreari ţi-n’i si deadi
Şi yislu a meu dit soni.
Hyperion videa di analt
Ciudia tu a lor faţă,
Mizi un braţu di guşi arcat
Ş-ea lu acăţă tu braţă.
Da n’iurizma di lilici
Ca ploai cadi, dulţi
Pi fră mti ş-tu a lor perci
Arusă ş-cu cusiţi.
Ea ămbitată di vreari
Analt ă ocl’i. Veadi
Luţeafirlu.Fă ră zori
Lă ngorili ă l’i deadi.
Luţeafir imir, s-dipunai
S-archiuş iri pi ună arază
Tu minti ş-tu pă duri s-dai
Dă -N’i tihi, lun’ineadză!
El trimbură ca alti ori
Pi dzenuri ş-tu pă duri,
Băga di cali isihi niori
Ţi-l’i mină cătă mealuri;
Ma nu-ari s-cadă cum că dea
Tu amări di aco, di analtu;
Ţ-i zori vedz om ti ţiva
Ma-ăn’i hiu io, em altu
Bănănda tu parei streşi
Maş tihea vă-i soarti,
Io hiu tu loclu iu mi apreşi
Un gl’eţ fără di moarti.
Ma înghios aveţ Audio (Armâneaşti Toma Enache) –>
Şi Youtube: http:/www.youtube.comwatch?v=mwDsl_3AJmU
