Agenda aromână – Retrospectiva 2017 partea II

Duţim ninte retospectiva piste evenimentile a anului ţi tricu, 2017, şi treaţim la partea a daua.

Hristu Steriu, 17.01.2018, 21:42

3-9 aprier:

Un pânâgh’ir a cartil’ei si ţâne tru cathe priumveară, mesulu apriir, la Scopia. La care lo parte şi UCAM, Uniunea trâ cultura a armân’ilor dit Machiudunie.

“Cărţâle eara — după informaţia lu Goran Puşuticulu – di tuti dumenili, pi armaneaşte, machiduneaste, angleaste, frantseaste, bilingvi ica trilingvi.”

16 apriier – muri scriitorulu/romancierulu George Balăiţă, la 82 di an’I, mai puţân cu maşi unâ dzuuă, faptu pi 17 apriier, muri pi 16 apriier. Hâbarea nâ u didea Goran Puşuticulu, di aform’ia că scriitorulu roman eara oaspe a armân’ilor pri-tru aţea că lu agiutăă pi Dina Cuvata, di Scopia, sâ tipuseascâ tru România, la editura Minerva, volumulu di poezie, di liricâ populară grâmusteană “Carabeu, lăi Carabeu”.

5 mai — Cunoscuta cântâtoare Nastasia Costara, care tru 1993 avea scoasâ unâ ploace cu cântiţe armâneşti, si toarnâ iara tru aria a cânticului. Ea fu oaspită pi 5 mai, la Suţata Culturalâ Armâneascâ di Bucureşti, după care si duse şi la suţata di Câmpulung, suţata “Nicu Hagi”, cunoscută trâ activiţăţle culturale cu adeţ armâneşti. Aclo eara dus şi cântâtorulu Pero Ţaţa, di Scopia, protagonistul a filmului “Cârvanea armâneascâ”, 2015.

8 mai – email cu hâbare jiloasă: că muri unâ talentată scriitoare şi folcloristă armână dit Gârţie — Zoe-Papazisi Theodoru, di Perivole. Hâbarea eara di la cântâtoarea solistă di-tru formaţia Via Balkanika Flori Costea care nâ spunea că avea zburâtâ tru bitisita di apriier cu Zoe, care eara lândzidă di ndoi meşi. Avea umute ca pânâ s-v’ină veara va-l’i treacă şi va sâ si facă ghine. Ca ună dureare a li Zoe, Nikos Vrazitoulis, di-tru Gârţie, canda mirgh’iuluseaşte cu stihuri loate di-tru cartea a li Zoe, “Ta traghudia ton vlahon”, şi dzâţe aşi:

Paduri di munts, s` nu discljidets / sh` voi pulji s` nu mai cantatsa / sh` voi tuts armanj di vlahuhori / ti lai sa va nvistetsa / ca una habari noi avdzim / noi acelji din Pirivoli…

Alâsăm alte nume şi va sâ spunim zboarâle a li Kira Manţu, alidzem: “[Eu cu Zoe] Nâ vidzumu prota oarâ tu hoara a ljei vrutâ, Perivoli, la anlu 1988!

Ti haraua a noastâ sâ-nviscu cu stranjilu pirvuljatu… Armasi aestu caduru trâ adutseari-aminti…

La alti andamusi a armânjiloru ditu Gârtsii mutreamu gioclu ali Zoe tu corlu armânescu! Eara haraua a ljei atsea ma marea!

[…]

La 2014 n-adunămu Athena, la Seara di poezii armâneascâ iu, deadunu cu soatsâ, cântămu unâ searâ-ntreagâ…shi, atsea ditu soni oarâ, Bucureshti, la Sutsata armâneascâ…”

Aduţim aminte că Zoe Papazisi-Papatheodoru, di Perivole, şi cu Kira Manţu suntu scriitoarile care scoasiră protile cărţă ghrâpsite trâ armân’i.

Zoe scoase: “ Ta trayoudia ton Vlahon” (Cântitsli armânjiloru), Gutenberg, 1985. La 1996 tipusi “Paramithia ton Vlahon” (Pirmithili Armânjiloru). Iar Kira avea scoasă ninca ninte, în România, ună antologhie di poezie populară tru 1976, după ţi tru 1974 avea ieşită ediţia a daua a dicţionarului armânescu a lu Tache Papahagi, iar tru 1975 ună antologhie di proză populara avea scoasă Hristu Cândroveanu. Iar tru 1983 Kira Manţu scoase ună carte di poezii scrise di ea, orighinale, “Steaua di vreare”. Deadun cu Hristu Cândroveanu, tru 1985, scoasirâ (Kira Manţu cu Hristu Cândroveanu), antologhia di poezie cultă “Un veac de poezie aromână”. Diapoia tru 1988 si cunuscură Perivoli, Kira şi cu Zoe. Piesa di teatru, piesa di comedie, scrisă di Zoe Papazisi-Papatheodoru, “Cuscra pirivoliată”, tru adaptarea a lu Tache Gheorghuiu easte giucată pi 14 mai, la Suţata armânească di Veria. Ună pareie di la aţea suţată vine şi-n România, Bucureşti, di giucă aestă piesă pi 10 aghiazmăciune.

11 mai — “Unâ diligaţinue — cum nâ informa Kira Manţu – […]”, unâ diligatsiuni di la Consiliu a Armânjiloru (Prezidentul Niculaki Caracota deadunu cu Kira shi Yiani Mantsu) featsi unâ cali Brüxelles, la Parlamentulu Europeanu.” Manifestarea vru sâ marcheadză 20 an’i di cându, tru Adunarea Parlamentară a Consiliului a li Europă, fu votată “Recomandarea 1333 trâ ndrepturi culturale şi lilngvistiţe a armân’ilor”, tru anulu 1997.

13 mai un simpozion, la Facultatea di filozofie “Chiril şi Metodiu”, di Scopia după cum nâ informa Maria Crangu Shapcan’i (Nicolova). Easte zborulu di manifestarea, orientatâ pi dauâ tematiţ:

Simpozium internatsional:

100 di anji di Printsipatlu armãnescu Pind shi

100 di anji di internarea a Armãnjlor

Organizator Suţata “INTEGRA NAUÔ, prezidentu d-na Maria Nicolova, şi Vitse-prezidenta D-r Iana Mihailova.

23 mai — La câftarea a statului roman, imperiul otoman di la 1905 acoordă îndrepturi a arămăn’ilor dim imperiul a Semilunâl’ei, pi care îl’I pricunoaşte ca milete ahoria di alante mileţ creştine din imperiu.

25 mai — 9 cirişar

Expoziţie di fotografie, la sediul a Suţatâl’ei culturalâ armâneascâ di Bucureşti. intitulată “Memori armâneşti”, autor Coli Caranica membru Asociatiei Artistilor Fotografi din Romania, care easte născut tru unâ familie di Tulcea. Profesor Livia Deac dzâse la vernisaj: “Aţeale 35 de fotografii, […] in reghistrul romantic […] sunt realizate color pe panza, ună propunere tehnică a artistului care impleteaşte tropurile di redare a trecutului cu mutrita şi atitudinea prezenta.” Livia Deac, care fu şi unâ di studentile a li Matilda Caragiu-Marioţeanu, dzâse: “(Coli Caranica) nu easte fotograf si aestea nu sunt fotografii. Aeasta easte arta. Arta cu un instrumentar specific a fotografiilei.”

28 mai — Dzuua a Român’ilor di Pritutţido ! Easte unâ sărbătoarea a identitatil’ei românească. Ministrulu trâ român’il’i di Pritutţido, Andreea Păstârnac, lâ transmise a român’ilor di nafoara a graniţilor a li Romnie, a român’ilor di Pritutţido, un mesaj di comuniune a identitatil’ei şi simţiril’ei românească. Ea dzâse că Ministerulu trâ Român’il’i di Pritutţido u dedicăă aestâ dzuuă a educaţil’ei

19-27 cirişar, tru câsâbălu Constanţa di la Pontul Euxin, din România, un festival Internaţional di teatu dedicat a teatrului antic. Festivalul si numeaşte “Miturile a Ţitatil’ei”. La evenimentu participâ participa 20 trupe din România, Italia, Franţa, Bulgaria, Coreea de Sud, SUA, Serbia şi Republica Moldova. Aestâ a daua ediţie, aduse aminte, la 2 m’il’e di an’i moartea a poetului latin, autorulu a poemilor mitologhiţe “Metamorfoze”, avinat di Roma, surghiune la Constanţa, Publius Ovidius Naso (43 ninte di era creştina — 17 era a noastră).

24-25 cirişar, fraţâl’i a noştri arămân’i di-tru Gârţie avurâ, tru localitatea Larisa, unâ nauâ andamomâ, a 33-a, di cându si ţân.

9 alonar — Dina Cuvata feaţe 65 di an’i şi Goran Puşuticulu, di la Suţata culturalâ/ Uniunea Culturalâ armâneascâ di-tru Machidunie, UCAM, îl’i oară “gh’iaramate bune”. El dzâţe: “65 di-anji umpli poetlu, scriitorlu shi traducatorlu Arman Dina Cuvata dit R. Machidunia. Una giumitati di iubileu multu mushata. Di-aoa shi-nclo va-l lugursim lali Dina tu alta catigurii di ilichii shi va-lji dzatsem iaramati buni shi nica multsa anji sa-l duca ninti lucurlu armanescu.”

15 alonar dzuua tru care si astease dit bană, tru 1889 poetulu Mihai Eminescu1850, 15 gh’inar — 1889, 15 alonar), şi tricu tru eternitate ca “poet nipâreacl’e” şi ca “Luţeafir a poeziil’ei romnească”.

20 alonar – dzuua di naştire a li Matilda Caragiu Marioţeanu (20 alonar, 1927 — 11 marţu, 2009), autoarea di-tru 1993 a ţilor 12 averuri, Dodecalogulu a identitatil’ei armânească. Tru 1962 Matilda avea publlicată Liturghierulou aromânescu.

22 alonar – suţata di bâsearicâ Agh’iu Andoni, di Constanţa, preşedinte Nicolae Racu, agiutăă, di si ţânu unâ slujbă pi armâneaşte, şi tru localitatea aproapea di Bucureşti, hoara Afumaţi.

Intrata mesuluui agustu – Festivalul Untold şi punte piste an’i, şi piste Atlantic, la un cantautor arămân di muzică rock, Dini Trandu.

Tru dzâlile 3 şi 7 agustu, si ţânu tru chentrul a li Românie, tru câsâbălu Cluj-Napoca ţel mai marile festival di muzică electronică din România, agiumtu la a treia ediţie, prima hiinda tru anulu 2015. Poate di la aestu festival, tra s-facă ună ligâturâ piste an’i, Ana Moroşanu-Magdin lo un interviu a unui cântâtor rock di-tru veacl’ea formaţie a lu Petre Magdin, trupa “Modern Grup”, tru care tru anulu 1970 intervievatulu, Dini Trandu, fu aleptu solistu a trupâl’ei.

12-16 augustu – Radio România orgzaniză, la Mamaia, dauă aniversări, 100 di ediţii a Pânâghirului “Gaudeamus”, şi 50di an’i di emisiun’i di la malu a Maril’ei Laie, sum numa “Radio Vacanţa”.

31 augusut, si ţânu sârbâoarea “Dzuua Limbâl’ei Română” – Ministerulu trâ Românil’i di Pretutţido organizăă în colaborare cu Academia Română, în Bucuresti, ună dezbatire cu tema “Renaşterea şi znuirea a limbâl’ei română în diaspora”, iar tru măril’i câsâbadz din lume avură loc acţiun’i, în chentrile a Institutului Cultural Român.

Întră 2 şi 24 agh’iazmăciune 2017 avu loc în Bucureşti şi tru alte 7 politii din România ediţia a XXIII-a a Festivalului Internaţional “George Enescu”, care poartă numa a ţelui mai marile compozitor român din toate timpurile. Preşedinte di Onoare fu celebrul dirijor Zubin Mehta. Director Artistic fu un altu dirijor cu numă avdzâtă, Vladimir Jurowski. Aestua şi deşcl’ise Festivalul la pupitrul London Philharmonic Orchestra, cu opera Oedipe”, de George Enescu, în versiune concertantă.

10 aghiazmăciune — piesâ armâneascâ, Bucureşti, giucată di unâ pareie di la Suţata di Veria dit Gârţie, piesa cu numa “Cuscra pirivuleată”, di Zoe Papazisi-Papatheodoru, care si astease dit bană la intrata mesului mai.