Ma mărli evenimenti a stămânăllei ţi tricu 21.08 – 27.08.2022

Ucraina, la sasi mesi di la invazia rusă

Ştefan Stoica, 29.08.2022, 19:11

Yiurtuseari anvirinată ti Ucraina: umplearea, stămâna aesta, 31 di ani di la diclararea a indipendinţei andicra di Uniunea Sovietică coincisi cu marcarea a 6 meşi di la ahurhita ali invazie arusească.

Ucraina nsimneadză 31 di añi di la proclamarea a indipendinţăllei andicra di Uniunea Sovietică, ama şi giumitati di an di cându Rusia nkisi contra a llei ună atacă la scară largă. Proclamarea a indipendinţăllei ali Ucraină fu un moment clleaie tru proţesul di surpari ali Uniunii Sovietică, ună surpari pe cari lidirlu rus Vladimir Putin u zuyrăpsea ca hiinda nai ma marli fănico geopoliticu a secolui 20. Ti Ucraina ahurhea ună cali ndilicată emu ti aflari ună idintitati naţională, emu ti dimocratizare.

Prezidintulu Volodimir Zelenski taxi că va s’hibă amintati tuti teritoriile ucrainene, iara lidirlli a lumillei occidintale, cari andrupără nica ditu ahuhrită, suntu apufusiţ tra s’da agitoru sit u kirolu ţi yini.

Secretarlu gheneral NATO, Jens Stoltenberg, şi lidirlli a prinţipalelor puteri occidintale tăxiră, marță, tru cadrul a unui summit virtual, ahărdzitu ti andruparea mutrinda turnarea ali Crimeei sum autoritatea a Kievului, că va s’andrupască alumta ali Ucraină pi lungu kiro. Tru intervenția a lui, premierlu roman Nicolae Ciucă dimăndă că statili dimocratiţi lipseaşti s’armănă susto adunati stogu ti andruparea a indipendinţăllei, suveranitatillei şi integritatillei teritorială ali Ucraină tru cadrul a sinurloru a llei pricunuscuti internaţional. El adusi aminti că agiutorlu ali Românie ti Ucraina s’yilipseaşti tru ma multi planuri şi arădăpsi, pi ningă aţelu politic, economic ică financiar şi agiutorlu umanitar, aţelu diplomatic ică tru dumenea a ndreptului internaţional.

Energia scumpă, meru ali discordie tru coaliţie

Energia, cama di tamamu custusearea a llei ţi s’lugurseaşti că va s’agiungă ti nistrăxeari, aprindi ligăturli anamisa di principalele partidi al coaliţiei guvernamentale di Bucureşti, PSD şi PNL. Păhadzlli la energie plăscăniră, u loară ta nalliurea, iara estimările iniţiale a executivului mutrinda efortul bugetar a aluştoru misuri să spunu, tora dipi cu nădie. Maş la electriţitate, tru alunaru, hargea di mesi fu di patru ori ma mari andicra di idyiulu mesu a anlui tricut. Social-dimocraţlli minduescu ti turnarea la reglementari tru sectorul energetic, variantă ţi s’agudiaşti cu logica ali economie di piaţă şi nu easti aprukeată di liberali. PSD îlu lugurseaşti cu căbati ministrul liberal Virgil Popescu, că nu kiverniseaşti ghini criza a facturilor la gaz şi electricitate. Ditu opoziţie, USR, îlli reproşeadză a ministrului ali Energie că easti borgi văsilia maca mpărmută 30 di miliardi di lei. Spusu cu dzeaditlu di tuttă lumea, Virgil Popescu reacţionă cama amanatu şi diadi asiguripseri că schema di plafonare şi compensare a facturilor arămâne tru lucru. Tră s’amintă păradz di la buget, ministrul acaţă tru isapi ună paraimpozitare aplicată tru tutu şingirlu ditu energie, nu maş tră producători.

Xerea pi lungu kiro

Suprafaţa agricolă afectată di xeri năstricu, stămâna aesta, 400.000 di ictări tru cama di trei cirecuri ditu giudiţili a văsiliillei. Un raport al Comisiei Europene cundilleadză că România ca parte a unei zone lărgurie tu cari easti Slovacia, Ungaria şi Republica Moldova şi este sñiipsită di xeri. Primele vizate di aestu fenomen extrem sunt centrul şi sudul ali Portugalie, tută Spania, sudul ali Franţă, ţentrul ali Italiei şi sudlu ali Ghirmănie. Autorităţile di Bucureşti spunu, di altă parte, că românii nu lipseaşti să s’aspară ti ună ixiki alimentară, iar Institutul Naţional di Statistică vini cu hăbări buni: România exportă, tru proţlli ţinţi meşi a alustui anu, yipturi şi preparate pe bază di yipturi ti ună tiñie di 2,155 miliardi euro, tru creaştere cu 77% comparativ cu idyea perioada ditu 2021. Tru idyiulu registru, Ministerul Mediului a lansat, tru aestă stămână, Strategia Naţională tră Păduri 2030. Uidisitu cu ministrului a Mediului, Tanczos Barna, strategia yine cu ună nauă abordare tru ţi mutreaşti controlul şi restricţiile. Ea pruveadi creaşterea a suprafeţelor împădurite cu 56.000 di ictări până tru 2026 şi construieşte, tăxeaşti ministrul, un nău yinitor tră pădurli ali Românie.

Proiectele legilor justiţiei, criticate di experţi şi opoziţie

Guvernul vulusi aţeali trei proiecte di nomu tru domeniul ali justiţie, ligate di statutlu a giudicătorilor şi procurorilor, organizarea judiciară şi statutul a Consiliului Superior al Magistraturii.

Dupu 2 ani di la lansarea a lor tru dibatu publicu, proiectele di nomu cari mutrescu justiţia fură vulusiti di executivlu di Bucureşti şi pitricuti a Parlamentului ti dibatu şi adoptari. Aţeali trei proiecte mutrescu statutlu a giudicătorloru şi procurorlor, organizarea judiciară şi statutlu a Consilului Superior ali Magistratură. Iniţatorlu a lor, ministrul di resort, Cătălin Predoiu, ari nădie că nomurli va s’aibă, după ţi va s’treacă pritu sita parlamentară, ună turlie cari va s’ndreagă un elementu important a Mecanismului di Cooperare şi Verificari. Reforma ahănda tru domeniu easti ună căftari băgată di Comisia Europeană nica di la thimilliusearea a MCV, tru 2007, cându România intră tru Uniunea Europeaană. Autorităţli di Bucureşti nădie că aestu mecanism va s’hibă scosu.

Critiţ di idyea turlie feaţiră şi reprezentanţălli a formaţiunii REPER, a fostului premier tehnocrat Dacian Cioloş, cari lu stipseaşti ministrul Predoiu că nu tiñisi căftărli ali Comisie Europeană şi a alăntoru organisme internaţionale, cari monitorizeadză evoluţia ali justiţie ditu România. Cătălin Predoiu nu apruke critiţli lansate tru spaţiul public tu ţi mutreaşti niscănti lucre ditu proiectele di nom şi spusi că tuti dimersurile legislative di până tora a ministerului pi cari ălu cumănduseaşti, cum şi alanti documente aflate tru elaborare, ntră cari alăxearea a codurlor penale, va s’ducă la ndridzearea a punctului ţentral ditu cadrul MCV. Experţălli tru domeniu aflară ndauă lucre slabi a proiectelor. Ună ditu eali va s’hibă eliminarea a pruevidirlor ligate di număsearea şi revocarea a poliţiştilor cari llia parti la anchete judiciare pritu ordinlu a Procurorlui Gheneral. Scutearea a aluştoru pruvidiri poati sdişcllidă calea cătă controlu politic faptu tră poliţiştillli judiciari, minduescu experţălli.

Performanţe la giumitatea a ţiclului olimpic

Perioada di graţie a sportului românesc, ahurhită veara aesta, s’duţi ma largu. Cătălin Chirilă amintă medalia di brondzu tru proba di canoe simplu pe 500 di metri, dumănica trecută, la Campionatele Europene di kaiac-canoe di la Munchen. El avea amintată şi malăma la canoe simplu pe 1.000 di meatri. Tu ahurhita a meslui, sportivul român spusi giunami la canoe simplu 1.000 m şi agiumsi vicecampion la canoe simplu 500 m la Mondialele ditu Canada. Cu ună săptămână nintea a lui, tut Munchen, ama tu antriţerli di canotaj, România amintă nu ma pțănu di 8 medalii, 5 di malămă și 3 di brondzu. Sportivii români au treacă bună emu pi apă emu năuntru, neise tru apă. Constantin Popovici şi Cătălin Preda amintară medaliile di malămă, neise di asimi tru proba di ansăreri tru apă di la mare anălţime (27 metri), la Europenele di nataţie di la Roma. Vedita a Europenelor ditu Cetatea Eternă fu românul di 17 ani David Popovici, naua steauă a nataţiei mondiale, campion la 100 di meatri liber, cu nău recordu mondial, şi la 200 di meatri liber. Sportivlli români s-turnară cu medalii şi di la Europenele di tenis di measă şi atletismu. Până şi fotbalul românesc, ahâtu oarfănu tru performanţe, adusi haristuseari a suporterilor: campioana CFR Cluj şi vicecampioana FCSB s-calificară tru grupele Europa Conference League.

Autoru: Stefan Stoica

Armânipsearea: Taşcu Lala