Ma mărli evenimenti a stămânăllei ţi tricu 11-17.12.2022

România, Austria, Spațiul Schengen și Consiliul Europian

Prezidentulu Klaus Iohannis u reprezentă, gioi, România la aţea ditu soni andamasi di estan, de la Bruxelles, a liderilor ditu Uniunea Europiană. Acă, anda nkisi di acasă, avea naeti s’-acaţă tru isapi ca subiect pi arada di lucru ufiţială tu aţea dzua, chestiunea lărdzearillei spațiului Schengen nu nu fu pi agendă, cu tută revolta României şi Vărgăriillei că sunt ţiănute, ma largu, nafoara a lui. Cu ună stămână ninti, la Consiliul JAI a miniștrilor di Justiție și di nterne, Austria s-ncuntră ti aderarea a dauliloru, di vini cu argumente lugursiti false și meschin politicianiste. Olanda andrupă şi ea, hiinda contra ti intrari maş a Vărgăriillei, ama votlu fu dat la pachet cu România. 

La summitul de gioi, Klaus Iohannis nu zbură cu liderlli europeni ti ună yinitoari călindari concretă mutrinda intrarea tru Schengen şi niţi nu amintă vără angajat susto ditu partea ali Suedie, cari u prillea prezidenţillea europeană di la 1 di yinaru. Am spusi ʺcabaia cu nădiiʺ că 2023 va s’aducă rezultate pozitive. Şefa Comisiillei Europeane, Ursula von der Leyen, şi prezidentulu a Consiliului, Charles Michel, cundilleară că va s’aibă alăxeri di opinie pi aestă temă şi că s’aşteaptă la progrese tru yinitoarlli meşi. Ma ninti, Strasbourg, Parlamentul European ndreapsi un debatu tru arada a curi reprezentanţăllii a grupurilor politiţi năpoi spusră că România și Vărgăria tiñisiră tuti criteriile și ahărdzescu s’hibă parti a Schengen cât cama ntrăoară. 

Comisarul europian tră Afaceri Interne, Ylva Johansson, cundille că amintarea ali aderari aţiloru dauă văsilii la Schengen va s’armănă ună prioritate a llei şi că easti apufusită s’amintă lucărlu aestu anlu ţi yini. "Fu maş un amintătoru şi aestu băneadză Kremlin" - spusi dna Johansson. Votlu ditu Consiliul JAI numata poate s’hibă turnatu di Parlamentul European, ama aesta nu nsimneadză că debatlu nu avu simasie, putânda, alliumtrea, s’angreacă tru gaereţli yinitoari – lugursiră analiştilli politiţ. 

Tru România, ligăturli bilatearale româno-austrieţi fură zñiipsiti. ʺUnă dhoară ti Crăciunʺ tră Vladimir Putin - spusi liderul PSD, la co-guvernare, Marcel Ciolacu. Purtaticu "regretabilu şi nintimilleatu" - spusi prezidentulu Klaus Iohannis. Tu ţi mutreaşti româñilli di arada, suntu mulță aţelli cari căftară un boicot a companiilor austrieţi ditu România, nu pțăni și niţi minutiş, cu tut apelu ti diplomație a șeflui a văsiliillei. Benzinării a gruplui pitrolier OMV ică bănţă importante cu capital austriac fură țintă a niifharistusearillei cu grita a populațilleei. Apel la boicot fu faptu și la adresa a niscăntoru produsi de origine austriacă - cafe, dulţeñi ică biuturi energizante, cum și a stațiunilor di iarnă austrieţi. Austria easti unu di nai ma importanț investitori xeñi ditu România, cu investiții totale fapti isapi, tru 2021, la pisti 12 miliarde di euro.

Bugetlu ali Românie pi 2023, adoptat de Parlament

Bugetul de Stat şi aţelu a asigurărlor sociale de Stat fură adoptate, ñiercuri, d Parlament cu multu pţăni alăxeri andicra di varianta vrută di Guvernu. Senatorllii şi deputaţllii avură ananghi di maş trei dzăli tră amendamente, dbateri şi vot final. Easti un buget cari elimină vulnearabilităţli ditu economie şi ahărdzeasti cabaia păradz tră investiţii - spusiră reprezentanţăllii a partidelor la Putere, kiro tru cari Opoziţia lu spusi ca hiinda cu ixiki  di viziune şi arădocicu. Că investiţiile reprezintă ună prioritate u yilipseaşti ahărdzearea tră aesti a 7,2% ditu PIB. Suntu pruvidzuti, tutunăoară criştearea a pensiilor cu 12,5%, creastirea a tiñiillei di cafi mesu di mesi pi economie la 3.000 de lei (circa 600 de euro) şi darea agiutoru financiaru ti persoanelor cu amintatiţi ñiţ. Bugetul s’ntimilleadză pi ună creaştire economică de 2,8% şi ună rată anuală a inflaţiillei di 8% la bitisita a anlui. Tutunăoară, deficitul public va s’hibă tru scădeari di la 80 di miliarde di lei (circa 16 miliarde de euro) tru aestu an, la 68,2 miliarde di lei tru 2023.

Românii și inflația-record

Rata anuală a inflaţiillei alină, tru România, la 16,8% tru brumaru, di la 15,3 tru sumedru. Datili publicate stămâna aesta năstrecu prognoza di inflaţie tră bitisita a anlui – di 16,3% - pi cari u-avea dimandata, ma ninti, Banca Naţională. Românii scot ditu gepi multu ma mulţă păradz tră produsili alimentary andicra di ahuhrita-anlui, tră aţea că mâcarea să scunki cu aproapea 22%. Tru top easti zaharea, cu ună creastire a păhălui di pisti 60 di procente, ama niţi untul şi ntulemnulu nu sunt alargu, cu majorări de pisti 40%. Părmătiili nialimentare sunt ma scumpi cu 16%, iara serviţiile cu aproapea 10 proţenti. Energia electrică să scunki cu aproapea 50%, iara gazili naturale cu aproapea 40%. S’armânem tru domeniu și să spunem că prezidentulu văsiliillei promulgă, stămâna aesta, nomlu mutrinda năili plafoane di păhă la curent cari va s’intră pi lucru di la 1 di yinaru 2023. Ase, s’ţănu tru idyea scară păhadzlli di tora di 68 di bani (circa 13 eurocenți) şi 80 de bani (circa 16 eurocenți) per kilowatt tră consumul lunar de până tru 100 de KWh, respectiv di până tru 255 de KWh. Aţelli cari va s’năstreacă aestu ditu soni prag va s’aibă hăiri și elli di un păhă plafonat di 1,3 lei (26 eurocenți). A muştiradzloru casniţ cu un singur contractu la energie va lă si bagă automat aestă plafonare a păhadzloru. Alliumtrea, patru categorii di consumatori lipseaşti s’dipună ună căftari şi ună declaraţie pi proprie răspundere tră s’aibă păhadz ma ñiţ: persoanele cari ufilisescu aparati medicale, familiile cu ma multu di 3 cilmeañi şi aţeali monoparentale, cum și aţeali cari au ma multu di un loc di consum. Aiştoru ditu soni va lă si facă eventuale ñîcurări maş ti ună goală proprietate.

Autoru: Roxana Vasile

Armânipsearia: Taşcu Lala